De facto dictatuur Azerbeidzjan had een oorlogskas van 30 miljoen euro om de Raad van Europa om te kopen, zegt Arif Mammadov, ex-diplomaat voor Azerbeidzjan. Na vijf jaar van geruchten en een justitieel onderzoek in Italië besluit de Parlementaire Assemblee van de Raad komende week of het een onderzoek instelt.
Tweede Kamerlid en Assembleelid Pieter Omtzigt (CDA) heeft 103 van de 648 (waarnemende) leden achter zich die een onderzoek willen. Of dat er komt, is twijfelachtig. Omtzigt: ‘De Raad van Europa leest iedereen de les en vraagt nul tolerantie bij corruptie. Nu het onszelf betreft, lijkt een aantal leden geen enkele interesse te hebben in een echt onafhankelijk onderzoek.’
In een stroomversnelling
De zaak loopt sinds denktank European Stability Initiative in 2012 een rapport publiceerde over zogenoemde kaviaardiplomatie door Azerbeidzjan. Met een oorlogskas van 30 miljoen euro zou het regime de Raad van Europa – die losstaat van de Europese Unie – willen beïnvloeden. De zaak kwam in een stroomversnelling toen de Italiaan Luca Volontè, lid van de Assemblee, in december 2016 op televisie toegaf dat hij 2,39 miljoen euro had gekregen.
Het Openbaar Ministerie (OM) in Milaan wil hem vervolgen maar Volontès claim op parlementaire onschendbaarheid werd toegewezen. Het Italiaanse OM heeft daar beroep tegen aangetekend. De zaak loopt nog. Mogelijk zijn meer Assembleeleden omgekocht. Volgens de Zweedse ex-minister van Justitie en Assembleelid Tobias Billström zijn in elk geval meer leden van de Assemblee benaderd door Azerbeidzjan.
Volantè kreeg het geld van Hilux. Dat bedrijf staat op naam van iemand op wiens naam nog tientallen bedrijven staan. Allemaal in Estland. Deze bedrijven worden waarschijnlijk gebruikt om westerse politici om te kopen. Het staatstelecombedrijf van Azerbeidzjan is de dekmantel.
Prettige rapporten
Van de Raad van Europa (400 miljoen euro budget per jaar) zijn 47 landen lid, waaronder Rusland, Turkije en Azerbeidzjan. De Raad bestiert het Mensenrechtenhof in Straatsburg waarvan de rechters worden aangewezen door de Parlementaire Assemblee die is samengesteld uit nationale parlementsleden. Gunstige rapporten door de Assemblee over de situatie in het gas- en olierijke Azerbeidzjan en positieve uitspraken van het Mensenrechtenhof over het land zijn schering en inslag.
In 2013 bleek bijvoorbeeld dat de Raad voor Europa nauwelijks waarnemers naar Azerbeidzjan stuurde voor de verkiezingen. Curieus: de Azerbeidzjaanse kiesraad publiceerde al voor de presidentsverkiezingen per abuis de uitslag. Dat Ilham Alijev won, verbaasde niemand. Hij is sinds 2003 president en erfde die positie van zijn vader. Zo vader, zo zoon: politieke tegenstanders worden gevangengezet.
Onderzoek tot dusver tegengehouden
Sinds de verklaring van Volontè eisen Omtzigt, de Duitser Frank Schwabe (SPD) en andere, vooral Noord-Europese, Assembleeleden een onderzoek. Maar leidende figuren, onder wie Volentès nauwe contact en Assemblee-voorzitter Pedro Agramunt, houden dit tot dusver tegen. De Noorse secretaris-generaal Thorbjørn Jagland heeft ook opgeroepen tot een onderzoek.
Maandag komt de Assemblee samen in Straatsburg en hoort zij of Agramunt een onderzoek instelt. Zo niet, dan kan de Assemblee dat afdwingen met een stemming.