Na twee maanden onderhandelen is de kabinetsformatie mislukt. Een coalitie van VVD, CDA, D66 en GroenLinks lijkt er vooralsnog niet te komen. Wat zijn de alternatieven?
Informateur Edith Schippers gaf maandagavond aan dat de partijen het niet eens konden worden over migratie. De kloof tussen de partijen bleek niet te slechten. Een van de grootste struikelblokken was het verzet van GroenLinks tegen internationale verdragen die vergelijkbaar zijn met de Turkije-deal, waarbij landen opvang in de regio organiseren, in ruil voor geld en ondersteuning.
Verder met ChristenUnie?
Het ‘motorblok’ VVD, CDA en D66 zal naar verwachting op zoek moeten naar een nieuwe formatiepartner. De ChristenUnie – met vijf zetels een relatief kleine partij – wordt als eerste genoemd. Alle ogen waren maandagavond dan ook gericht op partijleider Gert-Jan Segers. Hij zei verdere informatie van Schippers af te wachten.
Voor D66 is een samenwerking met de ChristenUnie zeer onwenselijk, zo bevestigde fractievoorzitter Alexander Pechtold maandag. Zijn partij hoopt op een grotere meerderheid in de Tweede Kamer (met de CU erbij hebben de partijen 76 zetels, een krappe meerderheid), en D66 en CU staan lijnrecht tegenover elkaar als het gaat om medische-ethische kwesties als voltooid leven.
Bovendien lijkt de CU wat betreft migratie, klimaat en de aanpak van inkomensverschillen sterk op GroenLinks. De jongerenorganisatie van de VVD, de JOVD, zegt ook meer te zien in een samenwerking met GroenLinks dan met christelijke partijen.
Toch weer met PvdA?
De formatiepartners overwegen ook om de PvdA (9 zetels) uit te nodigen aan de formatietafel. Die optie wordt ondersteund door VVD-coryfee Hans Wiegel. Maar de sociaal-democraten zeggen niet geïnteresseerd te zijn in regeringsdeelname, omdat de PvdA na de historische nederlaag bij de verkiezingen eerst orde op zaken moet stellen binnen de eigen partij. De samenwerking tussen PvdA en VVD was een van de belangrijkste redenen voor het verkiezingsverlies van de partij.
Als de PvdA inderdaad niet wil, wordt het moeilijk voor VVD, CDA en D66. De SP weigert samen te werken met de VVD, en alle ‘motorblok’-partijen hebben beloofd niet samen te werken met de PVV. De partij van Pechtold staat lijnrecht tegenover de PVV op het gebied van onder meer immigratie.
Gecoördineerde, eensgezinde breuk vind k verdacht. Historisch genoeg formaties die na 1e weigering toch sprong namen. Klaver wil ook terug
— Eric Vrijsen (@EricVrijsen) 15 mei 2017
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Minderheidskabinet?
Een andere optie is een minderheidskabinet van 71 zetels. Dat betekent dat de partijen – net als het kabinet-Rutte II, dat geen meerderheid had in de Eerste Kamer – veel moeten onderhandelen met oppositiepartijen om op verschillende onderwerpen een meerderheid te kunnen halen. D66 zal geen voorstander zijn van een coalitie zonder extra linkse partij. Met de gemeenteraadsverkiezingen in het vooruitzicht, wil D66 niet als enige linkse partij verantwoordelijk zijn voor het centrum-rechtse beleid van VVD en CDA.
Uit het weekblad – klimaat in de formatie: hoe dan?
Overigens is het ook niet uitgesloten dat VVD, CDA, D66 en GroenLinks weer teruggaan naar de onderhandelingstafel. Het is nog onduidelijk hoe definitief de breuk tussen de partijen is. GroenLinks-leider Jesse Klaver liet maandagavond de deur op een kier: ‘Voor nu is het mislukt,’ zei hij.
Voorlopig is het aan de Tweede Kamer. Schippers zal haar eindverslag over de mislukte gesprekken ‘zo snel mogelijk afronden’, waarna de Kamer debatteert over de brief. De Kamer bespreekt ook hoe het verder moet met de formatie.