Kajsa Ollongren, de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, gaat er niet over in het kabinet Rutte III. Maar van alle bewindslieden kan ze waarschijnlijk het best beoordelen of afschaffing van de dividendbelasting enig nut heeft.
Dat komt door haar vorige functie. Ollongren (50, van D66) was in Amsterdam als wethouder verantwoordelijk voor het binnenhalen van buitenlandse investeerders. Rutte III wil de dividendbelasting afschaffen omdat die slecht zou zijn voor het vestigingsklimaat, de oppositie protesteert hevig. Ollongren weet van de hoed en de rand.
Ollongren stapte uit de anonimiteit
Maar over deze heikele kwestie zal het donderdag niet gaan, als ze debuteert in de Tweede Kamer. Ollongren, tevens vice-premier, verdedigt daar de begroting die nog door haar voorganger Ronald Plasterk is opgesteld.
Met haar aantreden als wethouder (en locoburgemeester) in Amsterdam, in juni 2014, stapte Kajsa Ollongren uit de anonimiteit. Ze was in de ruim twintig jaar ervoor ambtenaar geweest. Zeker op het laatst (vanaf 2011) was ze zeer invloedrijk, als secretaris-generaal op het ministerie van Algemene Zaken.
‘Ik heb de schijnwerpers nooit opgezocht,’ zei ze in de zomer van 2014 in Elsevier. Maar ze was gevraagd om wethouder te worden en dat zette haar aan het denken. ‘In de functies die ik hiervoor had, heb ik vaak in moeilijke situaties geadviseerd. Altijd achter de schermen. En soms dacht ik: kon ik dat laatste stapje nou ook maar zelf doen.’
Een magneet die sterker kan
Van adviseur werd Ollongren politicus. In Amsterdam had ze een uitgebreide portefeuille: van economische zaken, inclusief Schiphol en de haven, tot en met kunst en cultuur. Ze noemde Amsterdam een merk, ‘een magneet die nog wel wat krachtiger en sterker kan’.
Wat dat betreft is haar wethouderschap geslaagd. ‘Voor het derde opeenvolgende jaar heeft een recordaantal buitenlandse bedrijven een kantoor geopend in de metropoolregio Amsterdam,’ jubelde Ollongren in januari in een persbericht. Ondanks die vermaledijde dividendbelasting dus.
Dat succes heeft wel een keerzijde. Met die bedrijven komen internationale medewerkers mee die de al overspannen huizenmarkt in de hoofdstad verder onder druk zetten. Ollongren toonde zich in september in het dagblad Het Parool bezorgd over hoe Amsterdam betaalbaar en toegankelijk kan blijven voor gezinnen en middeninkomens, terwijl er ook ruimte moet zijn voor expats. ‘Ik wil niet kiezen tussen groepen.’
Schiphol, ook haar verantwoordelijkheid als wethouder, is overvol door de komst van die buitenlandse bedrijven. En door de niet aflatende en overlast veroorzakende stroom toeristen die door de ‘magneet’ worden aangetrokken. Amsterdam wilde experimenteren met 24-uursopening van winkels in de binnenstad, maar omdat enkel toeristenwinkels daarvan gebruik wilden maken en de overlast zou toenemen, blies Ollongren afgelopen juni het experiment af.
Uitgaan van je eigen kwaliteit
Ollongren werd geboren in Leiden uit een Zweedse moeder en Nederlandse vader. Ze studeerde aan de Universiteit van Amsterdam economie en geschiedenis, alleen die laatste studie maakte ze af. Nadat ze in 1992 als beleidsmedewerker op het ministerie van Economische Zaken was begonnen, werd ze uitverkoren om een opleiding te volgen aan de prestigieuze en elitaire Franse École Nationale d’Administration.
Ze is gehuwd met televisieproducent Irene van den Brekel en moeder van twee zonen in de puberleeftijd. Ze geldt als ambitieus, slim, toegewijd en open. Naar eigen zeggen heeft ze lef. ‘Het liefst zie ik Ajax in de 3-4-3 opstelling. Aanvallend en uitgaan van je eigen kwaliteit,’ schreef ze in haar afscheidsbrief aan de Amsterdamse gemeenteraad
Heel moeilijke debatten had Ollongren daar niet. Toen de Amsterdamse gemeenteraad begin november debatteerde over de door Elsevier Weekblad onthulde Grijze Campagne van de een maand eerder overleden burgemeester Eberhard van der Laan, zat Ollongren al in Den Haag.
Ollongren maakt het zich lastiger
Vanwege haar dubbele nationaliteit kreeg ze van Geert Wilders een motie van wantrouwen aan haar broek, maar die actie van de PVV-leider werd nauwelijks serieus genomen. Voor het debat dat donderdag plaatsheeft, hoeft ze niet echt te vrezen. Maar Ollongren heeft het zich wel lastiger gemaakt, nadat ze eerder deze week een brief naar de Tweede Kamer stuurde die nogal wat vragen oproept. Die gaat over de digitale dreigingen van onder meer Russische inlichtingendiensten.
De brief is vooral een pleidooi voor de invoering van de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (Wiv), ook wel ‘sleepwet’ genoemd. Die moet inlichtingendiensten ruimere bevoegdheden geven om digitale data van burgers te onderscheppen. In maart 2018 wordt daar een raadgevend referendum over gehouden.
De uitslag daarvan zal niet verhinderen dat die nieuwe wet er komt. Ook het D66 van Ollongren is voor invoering en hecht weinig waarde aan de uitkomst van de volksraadpleging, voorheen toch een kroonjuweel van de partij.