Voor de PvdA gaat 2017 de boeken in als annus horribilis. Op de recente verrassende verkiezingsoverwinning in Leeuwarden na, viel er weinig te vieren. De partij blijft intern verscheurd, en de toekomst van het negende fractielid in de Kamer William Moorlag hangt aan een zijden draadje. Maar het belangrijkste was natuurlijk de nederlaag bij de Tweede Kamerverkiezingen op 15 maart. Daarover schreef NOS-verslaggever Wilco Boom een boek met interviews.
Op 15 maart leed de PvdA het grootste zetelverlies in de naoorlogse parlementaire geschiedenis. Een ideale gelegenheid om prominente sociaal-democraten aan een grondig zelfonderzoek te onderwerpen. Gewezen ministers, backbenchers en partij-ideologen blikken terug op de zeperd, onder sociaal-democraten ‘Zwarte Woensdag’ genoemd.
Waaraan is die nederlaag te wijten? Met die vraag gaat Boom langs een groot aantal prominenten binnen de PvdA van de afgelopen jaren. Verklaringen voor het verlies zijn er te over: de Derde Weg, de opkomst van populisme, verregaande bezuinigingen passeren de revue. Opvallend veel vingers wijzen naar Wouter Bos, architect van het kabinet-Rutte II. Volgens Adri Duivesteijn, voormalig Eerste Kamerlid, een ‘strategische fout’. Diederik Samsom had juist iemand moeten nemen die linkser was, ‘als contragewicht’.
Weinig lof voor verkiezingen Spekman
Ook gewezen partijvoorzitter Hans Spekman oogst weinig lof met zijn ongemakkelijke lijsttrekkersverkiezingen. Oud-partijvoorzitter Ruud Koole, ooit architect van de leiderschapsverkiezing in de PvdA, zegt tegen Boom: ‘Het verwijt dat ik Samsom en Spekman maak, is dat zij de ledenraadpleging te veel hebben gezien als instrument om de partij weer een gezicht te geven bij de kiezers en om de positie van Samsom te versterken, in plaats van invloed aan de leden te geven.’ Dat Spekman niet direct na de desastreuze nederlaag is opgestapt, vindt Koole ‘heel onverstandig’.
Het boek geeft een helder inzicht in de politieke strijd binnen de PvdA. Met een veelheid aan analyses blikt Boom terug op de afgelopen kabinetsperiode. Dat levert boeiende en openhartige interviews op. Toch blijft door het grote aantal Haagse politici de internationale trend een beetje onderbelicht, terwijl die nu juist interessant is voor een prognose op de langere termijn. Daar staat wel een mooi interview met René Cuperus tegenover, met het memorabele citaat: ‘Heb jij weleens een bankier zien demonstreren op het Malieveld?’
Door vast te houden aan dezelfde vraagstructuur, worden de interviews in een wat knellend korset geperst. En Felix Rottenberg ontbreekt, terwijl juist hij de afgelopen jaren een van de vaste criticasters was!