VVD-premier Mark Rutte schoot dinsdagochtend in de Eerste Kamer uit zijn slof toen hij het voorstel van SP-senator Tiny Kox verwierp om de koopkrachtplaatjes voortaan in euro’s uit te drukken. ‘Geen procenten, maar centen,’ herhaalde Kox een oude linkse slogan. Rutte verweet hem een terugkeer naar het Oost-Europese communisme.
Tijdens de algemene beschouwingen over het Regeerakkoord en de Miljoenennota betoogde Kox dat een inkomensverbetering van een half procentje betekent dat de koopkracht van een bijstandsmoeder een paar tientjes stijgt, terwijl iemand uit de middenklasse een kleine honderd euro vooruitgaat en de hogere inkomensgroepen minstens 170 euro meer te besteden hebben. In absolute bedragen nemen de inkomensverschillen hierdoor toe.
Premier Rutte blijft echter bij procenten. Hij relativeerde het belang van ‘de optelsom van grafieken en koopkrachtplaatjes’ en vatte de effecten van de kabinetsplannen samen met: ’95 Procent van de mensen gaat erop vooruit, 5 procent gaat erop achteruit.’
Rutte: ‘Beleid zorgt voor meer gelijkheid’
Zonder kabinetsbeleid gaan volgens Rutte – die zich baseerde op cijfers van het Centraal Planbureau – de lager betaalden er 0,8 procent en de hoger betaalden er 1,4 procent op vooruit. Maar als gevolg van het kabinetsbeleid verbeteren de lager betaalden 0,6 procent en de hoger betaalden 0,5 procent. Rutte concludeerde dat het kabinetsbeleid voor meer gelijkheid zorgt.
SP-fractieleider Kox hekelde die rekenmethode. Hij wil alles uitgedrukt zien in absolute bedragen. ‘Geen procenten maar centen,’ was een kreet uit de jaren zeventig toen vakbonden erachter kwamen dat als zij in een nieuwe CAO een loonsverbetering van een paar procent regelden, de arbeiders een paar tientjes extra kregen, maar dat de topmanagers via hetzelfde percentage een klapper maakten van honderden guldens. De bonden eisten voortaan ‘200 piek voor iedereen’. Maar na verloop van tijd slikten ze dergelijke looneisen in en keerde de rust in de polder terug.
Rutte wil niks weten van koopkrachtplaatjes in absolute bedragen. ‘Dat was de tijd van Joop den Uyl en sinds die tijd werken we niet meer zo.’ Den Uyl (PvdA) was van 1973 tot 1977 premier van een rood-rooms kabinet dat bekend staat als het meest linkse in de parlementaire geschiedenis.
Rutte verwijt Tiny Kox communisme
Rutte verweet Kox dat hij het communisme wilde invoeren. ‘Geen procenten, maar centen. Dan wilt u naar een ander model. Dat is het model van absolute gelijkheid door de staat. Eind jaren tachtig werd dat in Oost-Europa afgeschaft.’
Kox reageerde verbolgen. ‘Mijn partij is destijds opgericht uit onvrede met wat er in Oost-Europa gebeurde. Terwijl uw partij daar allerlei contacten onderhield.’
Rutte erkende dat de VVD relaties had met communistische partijen in de landen van het Warschaupact. Hijzelf was in de nadagen van de Koude Oorlog bestuurslid van de liberale jongerenclub JOVD en reisde naar Moskou voor ontmoetingen met de communistische jeugdbeweging: ‘Ik was bij de Komsomol. Maar laten we de geschiedenis de geschiedenis laten.’
Gerry van der List: De onrustbarende SP-taal van Ferdinand Grapperhaus