De websites GeenStijl en ThePostOnline (TPO), uitgeverij De Persgroep en Chris Aalberts hebben een kort geding aangespannen tegen de Europese Unie (EU). Zij vinden dat EU-platform EU vs. Disinfo ze ten onrechte heeft beticht van de verspreiding van nepnieuws. Niet eerder werd de EU in een dergelijk conflict voor de rechter gedaagd.
De Europese Unie zou onrechtmatig hebben gehandeld jegens de vier partijen, doordat zij nieuwsberichten heeft bestempeld als valse berichtgeving.
Van GeenStijl, TPO en De Persgroep is het opmerkelijk te noemen dat ze samen optrekken. TPO-hoofdredacteur Bert Brussen licht de stap toe op de eigen site: ‘Dat we in deze zaak gezamenlijk optrekken met andere mediabedrijven is geen toeval. Het is voor TPO van het grootste belang duidelijk te maken dat de EU hier een flinke stap te ver is gegaan. Een supranationale overheidsinstantie die nieuwssites op eigen houtje van een ‘nepnieuws’ stempel kan voorzien is Orwelliaans.’
Op TPO publiceerde Chris Aalberts in 2015 een reportage waarin hij verslag deed van een discussie over het Oekraïne-referendum. Ook dat mocht niet volgens het EU-platform. ‘Kennelijk mag je geen dubieuze mensen citeren,’ zei Aalberts eerder tegen Elsevier Weekblad. Aalberts noemt de beschuldiging van nepnieuws heel schadelijk. ‘Geloofwaardigheid is alles,’ aldus Aalberts. Hij hoopt op een rectificatie.
Persgroep: ‘dagvaarding is laatste optie’
De regionale edities van dagblad AD publiceerden een artikel over Oost-Oekraïne, bij de presentatie van het rapport over de ramp met de MH17. ‘Een goed afgewogen stuk,’ zegt zakelijk directeur Bart Verkade van De Persgroep. In het artikel werd een fabrikant van de BUK-raket aan het woord gelaten, die stelde dat er ook Oekraïne moest worden gezocht naar daders. Volgens EU vs. Disinfo had dit citaat niet mogen worden gepubliceerd.
De nieuwe EU-taskforce – die opereert onder de politieke verantwoordelijkheid van Federica Mogherini, Hoge Vertegenwoordiger voor het buitenlands en defensiebeleid – moet zich richten op het ‘voorspellen, sturen en reageren op pro-Kremlin desinformatie’. De campagne tegen nepnieuws wordt officieel gevoerd onder de noemer ‘EU versus Disinformation’ en valt onder de European External Action Service East Stratcom Task Force (East Stratcom).
In de databank van de campagne staan 3.500 voorbeelden van ‘nepnieuws’. Het gaat vooral om Russischtalige mediaberichten en Engelstalige berichten over Rusland en Oekraïne, waarvan overigens onduidelijk is hoe ze door het Kremlin zouden zijn verspreid.
‘Dat de Europese Unie de redactionele vrijheid probeert te beïnvloeden, is uitermate zorgelijk. Moet je je voorstellen wat er zou gebeuren wanneer de Nederlandse overheid dit zou doen.’ Verkade eiste via een aantal wegen rectificatie van de Europese Commissie, maar ving keer op keer bot. ‘Het bericht van de Gelderlander staat nu nog steeds als nepnieuws te boek. Juridische stappen waren de laatste optie.’
Volgens advocaat Jens van den Brink maken de vier partijen een goede kans tegen de Europese Unie. ‘Het wordt erg lastig te ontkennen dat er onrechtmatig is gehandeld,’ zegt Van den Brink tegen Elsevier Weekblad. ‘Bovendien hebben alle partijen hier schade van ondervonden. Ze worden ten onrechte als ongeloofwaardig bestempeld. Je kunt het vs. beter weglaten uit de site EU vs. Disinfo.’
Het kort geding dient op 14 maart voor de Amsterdamse rechtbank. De vertegenwoordiging van de Europese Unie was niet bereikbaar voor commentaar.