De eerste horde is genomen voor een referendum over de omstreden donorwet van Pia Dijkstra (D66). Binnen twee dagen zetten 23.000 mensen hun handtekening, veel meer dan noodzakelijk is. Straks moeten nog eens 300.000 handtekeningen worden verzameld voordat het referendum doorgang kan vinden.
Nu de eerste drempel van 10.000 handtekeningen ruimschoots is gehaald, moet de Kiesraad vanaf 3 mei binnen zes weken minimaal 300.000 handtekeningen ontvangen die het eerste verzoek ondersteunen. Tot slot volgt dan het besluit of het raadgevend referendum doorgaat of niet.
Donorwet onder vuur, vooral de manier waarop die erdoor kwam
Veel Nederlanders zijn ontevreden over de nieuwe wet. In de eerste week nadat ook de Eerste Kamer de wet aannam, antwoordden al zo’n 100.000 mensen ‘nee, geef geen toestemming’ op de vraag of ze hun organen willen afstaan. Het aantal mensen dat in diezelfde periode ‘ja’ antwoordde, lag met 28.000 beduidend lager.
De donorwet, en vooral de manier waarop die door de Tweede en Eerste Kamer is geloodst, lag begin dit jaar onder vuur. De wet kwam met een nipte meerderheid (38 stemmen voor, 36 tegen) door de Eerste Kamer. De wet bepaalt dat iedere volwassene vanaf midden 2020 automatisch donor wordt, tenzij hij of zij expliciet aangeeft dat niet te willen. Wie geen keuze maakt, wordt automatisch geregistreerd als iemand die ‘geen bezwaar’ heeft tegen de donatie van zijn organen.
Afgelopen weekeinde werd bekend dat het kabinet het waarschijnlijk laatste raadgevend referendum mogelijk maakt. De website GeenStijl, die eerder al succesvol het Oekraïne-referendum organiseerde, zette een handtekeningenactie op touw. Nadat adjunct-hoofdredacteur Bart Nijman dinsdag in het televisieprogramma Pauw tekst en uitleg gaf over de wens voor een nieuw referendum, zetten in 48 uur ruim 23.000 mensen hun handtekening.
Wet kwam door Tweede Kamer doordat Kamerlid Partij voor de Dieren te laat was
Meer over de donorwet
Heeft een dode rechten? En andere vragen over de donorwet
Aan de instemming met de nieuwe donorwet gingen weken van intensief debat vooraf. Het was een wonder dat de wet door de Tweede Kamer kwam; als Kamerlid Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren) niet te laat bij de stemming was geweest, had het voorstel de Eerste Kamer niet eens gehaald.
De afgelopen weken ontstond er ophef over de traagheid waarmee het kabinet wilde tekenen voor de nieuwe donorwet van Dijkstra. Die zogenoemde contrasign was nodig voordat minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren (D66) de wet referendabel kon maken. Dat is inmiddels dus gebeurd.
Raadgevend referendum wordt binnenkort afgeschaft
Het kabinet probeert onder leiding van Ollongren intussen een voorstel door het parlement te loodsen waarmee het raadgevend referendum kan worden afgeschaft.
Voor de donorwet komt dat plan echter te laat. Ollongrens voorstel voor de afschaffing van het raadgevend referendum komt waarschijnlijk pas in mei aan de orde in de Eerste Kamer.
De intrekkingswet kwam eerder al door de Tweede Kamer, met de steun van regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Ook oppositiepartij SGP steunde de intrekkingswet. Daarbij is ook bepaald dat een referendum over het afschaffen van het referendum er niet zal komen.