Onvrede over koers D66: pleidooi voor ander asielbeleid

De achterban van D66 twijfelt hardop aan de koers van de partij. Partijprominent Jan Terlouw hekelt de afschaffing van het referendum, terwijl de kiezers zich steeds vaker afvragen wat er in het kabinet is terug te zien van D66-standpunten. Tegelijkertijd is de Mr. Hans van Mierlo Stichting, het wetenschappelijk bureau van de partij, kritisch over het asielbeleid van het kabinet.

Vandaag, vrijdag, presenteert de Mr. Hans van Mierlo Stichting het onderzoek Van nieuwkomer naar Nederlander aan minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees (D66). Daarin worden harde noten gekraakt over de Nederlandse omgang met ‘nieuwkomers’, en ook is er kritiek op het integratiebeleid.

D66-wetenschappers: schaf Dublin af, gezamenlijk EU-asielbeleid nodig

Het rapport heeft twee hoofdpunten, zegt hoofdauteur Marthe Hesselmans, senior wetenschappelijk medewerker van D66, tegen Elsevier Weekblad. ‘Ten eerste moet Nederland in Brussel aandringen op een nieuw, gezamenlijk EU-asielbeleid.’ Ze pleit voor afschaffing van het verdrag van Dublin, dat bepaalt dat het eerste land waar een asielzoeker aankomt, verantwoordelijk is voor de afhandeling van de asielprocedure.

Daardoor krijgen grenslanden als Italië en Griekenland onevenredig veel immigranten te verwerken, terwijl die zelf juist vaak willen doorreizen naar noordelijke landen als Duitsland en Nederland. Brussel bepleitte meermaals verdeelsleutels om de instroom te spreiden, maar daar willen landen als het Hongarije van premier Viktor Orbán niet aan.

Quota en transitiecentra in grenslanden voor ‘kort en humaan’ verblijf

Hesselmans: ‘EU-lidstaten moeten hun verantwoordelijkheid nemen, zowel in Centraal- en Oost-Europa als in West-Europa. Want nu is het heel ingewikkeld en onduidelijk: de ene keer lijkt het alsof we veel meer asielzoekers opnemen dan afgesproken, de andere keer weer veel minder dan afgesproken.’ Hesselmans en haar mede-onderzoekers pleiten voor zogenoemde ‘transitiecentra’ in landen aan de Europese buitengrens, waar asielzoekers ‘kort en humaan’ verblijven.

Vervolgens moeten ze op basis van afgesproken quota worden doorgestuurd naar een lidstaat: ‘Die moet dan kijken of iemand in aanmerking komt voor asiel, en of alle achtergrondinformatie wel klopt, zodat je niet per ongeluk een oorlogsmisdadiger binnenhaalt. En als blijkt dat iemand geen recht heeft om te blijven, moet de uitzetting ook direct gebeuren.’ Tot nu toe is dat allemaal veel te weinig gestructureerd en georganiseerd gegaan, vindt de D66-wetenschapper, zodat ook burgers niet goed weten waar ze aan toe zijn. ‘We moeten dat veel strakker met elkaar regelen.’

Integratie moet soepeler, meer maatwerk voorafgaand aan arbeidsmarkt

Als statushouders eenmaal in Nederland zijn toegelaten, moet de integratie soepeler verlopen, meent Hesselmans. ‘Natuurlijk is integratie ook een individuele verantwoordelijkheid voor de asielzoeker, maar de kwestie raakt de hele samenleving en dus mag de overheid zich niet verstoppen.’ Volgens haar zijn nieuwkomers tijdens de inburgering, onder meer in de zoektocht naar werk en bij het volgen van opleidingen, te veel aan hun lot overgelaten.

‘Je kan zaken als taalcursussen niet volledig aan de markt overlaten, zoals dat nu gebeurt. En dan zit je ook nog met het probleem dat als iemand eenmaal werk heeft, dat weer niet kan worden gecombineerd met de cursus,’ hekelt Hesselmans. Ze pleit dan ook voor meer maatwerk en persoonlijke begeleidingstrajecten naar de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld via opleidingen, stages en werkervaringsplekken. ‘En wat ook belangrijk is: kijk waar de tekorten zijn op de arbeidsmarkt, en leid asielzoekers daarvoor op. Er is werk genoeg, maar door falend integratiebeleid zitten er alsnog veel mensen thuis.’

Bovendien is de inburgering nu te veel gericht op Nederlandse tradities en gebruiken, zegt Hesselmans. Ze haalt het voorbeeld aan van een vraag uit de inburgeringscursus over hoe je een net bevallen buurvrouw moet feliciteren. ‘Over zulke dingen zij we het als geboren Nederlanders al helemaal niet eens, waarom zouden we dat dan aan nieuwkomers vragen?’ ‘Ik wil niet ontkennen dat tradities en gebruiken belangrijk zijn, maar ik vind dat we meer moeten focussen op de basis, zoals onze rechtsstaat en de vrijheden die hier normaal zijn.’

D66-kiezer teleurgesteld, Terlouw hekelt afschaffing referendum

De timing van het onderzoek is pikant: donderdagavond was in van EenVandaag nog te zien dat steeds meer D66’ers teleurgesteld zijn in hun partij. Zo gaf 57 procent van het opiniepanel van het televisieprogramma  die D66 hebben gestemd aan de standpunten van ‘hun’ partij onvoldoende terug te zien in het kabinetsbeleid. Bovendien heeft 48 procent het afgelopen jaar een negatiever beeld van D66 gekregen. Als klap op de vuurpijl hekelde partij-icoon Jan Terlouw de afschaffing van het referendum, ooit een kroonjuweel van D66. Dat is in zijn ogen ‘te makkelijk opgegeven’.

Is het onderzoek Van nieuwkomer naar Nederlander bedoeld om het vertrouwen van de D66-kiezer terug te winnen? Over die vraag houdt  Hesselmans zich op de vlakte. Als wetenschapper wil ze zich verre houden van zulke sentimenten en beeldvorming. Liever kijkt ze naar concrete oplossingen om de politiek, en haar partij in het bijzonder, beter te laten functioneren. ‘Deze adviezen zijn niet alleen bedoeld voor het huidige kabinet, want veel is een kwestie van de lange adem, vooral het EU-asielbeleid. Maar met integratie kan Nederland wel al direct aan de slag,’ adviseert ze ‘haar’ minister Koolmees.

Syp Wynia: Hoe redelijk is D66 nog?