Polen innen duizenden euro’s aan Nederlandse uitkeringen, terwijl ze vakantie vieren of aan het werk zijn in Polen. Daarvoor krijgen ze hulp van een heel netwerk van tussenpersonen die tegen betaling advies geven om controles van uitkeringsinstantie UWV te omzeilen.
Er zijn zeker 150 Poolse tussenpersonen actief, die vorig jaar samen zo’n 9.400 uitkeringsontvangers bijstonden. Dat zijn de schokkende conclusies uit een onderzoek van nieuwsprogramma Nieuwsuur.
Dat het de Polen lukt om aan een WW-uitkering te komen is opmerkelijk, want ze moeten hiervoor aan twee voorwaarden voldoen. Eén is verblijf in Nederland en twee is solliciteren. Maar met behulp van valse handtekeningen, nepsollicitaties en adresfraude lukt het de tussenpersonen het UWV voor de gek te houden.
De Polen werken steeds zes maanden werken in Nederland en krijgen daarna drie maanden een WW-uitkering in Polen. Komen ze weer zes maanden werken in Nederland, dan hebben ze opnieuw drie maanden recht op een uitkering.
UWV wist in 2012 al van de fraude
WW kan ook langer dan drie maanden worden uitgekeerd, afhankelijk van de hoeveelheid tijd iemand in totaal gewerkt heeft. Daarbij telt het arbeidsverleden in Polen ook mee. Zo zouden volgens Nieuwsuur gevallen bekend zijn van Polen die meerdere jaren WW ontvingen terwijl ze in Polen verbleven.
Misschien nog vreemder is dat het UWV sinds 2012 wist van de fraude, maar die niet meldde bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Dat gebeurde pas in 2016. Het ministerie verzaakte op haar beurt weer de Tweede Kamer op de hoogte te stellen van de misstand.
In een reactie op de onthullingen van Nieuwsuur laat het UWV weten dat het met het ministerie wil overleggen over strengere wet- en regelgeving.
Tot nu toe zijn er slechts twee personen veroordeeld voor de fraude. Zij hebben samen uitkeringen aan zo’n 315 mensen gefaciliteerd. Dat kwam in 2015 aan het licht. De twee zijn veroordeeld en kregen een taakstraf van tachtig uur en een maand voorwaardelijke gevangenisstraf. De 315 Polen die onterecht een uitkering hebben gekregen, moeten deze terugbetalen en hebben een boete gekregen. Tot nu toe is pas in 15 procent van de gevallen daadwerkelijk terugbetaald.
Wie waren er verantwoordelijk?
De raad van bestuur van het UWV legt verantwoording af aan de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De minister benoemt de drie leden van de raad van bestuur. Fred Paling, lid sinds juli 2010, volgde in december vorig jaar Bruno Bruins (VVD) op als voorzitter. Bruins werd minister voor Medische Zorg in het kabinet-Rutte III.
José Lazeroms is vanaf 1 januari 2012 lid. Volgens de website van het UWV is er nog geen derde lid aangesteld sinds het vertrek van Bruins.
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werd pas in 2016 op de hoogte gesteld van de fraude. Minister was toen Lodewijk Asscher (PvdA), Jetta Klijnsma (PvdA) was staatssecretaris. Zij hebben de Kamer niet geïnformeerd.
Welke maatregelen zullen worden genomen, is niet duidelijk, maar volgens het UWV is het niet haalbaar om alle sollicitaties te controleren op echtheid.
Tweede Kamerlid voor de PVV Leon de Jong is woedend over de fraude. ‘Schandalig,’ reageerde hij in radioprogramma WNL Haagse Lobby. ‘Om te beginnen hadden deze Poolse profiteurs er nooit moeten zijn: er zijn genoeg Nederlanders die kunnen werken. Daarnaast moeten ze het land uit en nooit meer terugkomen.’