Brabant zucht onder de drugsindustrie, die hele volkswijken ondermijnt. Justitie doet wat zij kan, maar is nauwelijks opgewassen tegen de ‘wijkkoningen’ en hun advocaten. Om er één aan te pakken, moeten ze anderen laten lopen. Is er een oplossing?
Rolluiken voor de ramen, een zwaar beveiligde voordeur en camera’s aan de gevel. In volkswijken als de Vogeltjesbuurt in Tilburg en Tuinzigt in Breda is het een vertrouwd beeld. De kans is groot dat de bewoner actief is in de drugshandel. Dat varieert van een wietplantage op zolder of een drugslab in de schuur, tot het runnen van internationale drugslijnen. Buurtgenoten klussen bij als drugskoerier of helpen bij het oogsten van de wiet.
Doordat de productie van softdrugs decennia is gedoogd en geen prioriteit had in de opsporing is de drugsmaffia inmiddels oppermachtig. Een samenwerkingsverband van politie, justitie, gemeenten en de fiscus – de Taskforce Brabant-Zeeland – is de laatste jaren weliswaar bezig terrein terug te veroveren, maar met het strafrecht alleen lukt het niet de vijand te verslaan.
Vooral in sociaal zwakke buurten leidt ondermijning – verregaande verwevenheid van onder- en bovenwereld – tot een parallelle samenleving waarin criminelen de dienst uitmaken en bewoners tegen betaling hand- en spandiensten verlenen. Niemand die er wat van durft te zeggen. Het jaarverslag van de Taskforce spreekt van ‘onaantastbare wijkkoningen’.
Mede dankzij de massale beschikbaarheid van leegstaande varkensstallen is Brabant uitgegroeid tot een belangrijke drugsproducent. De lasten worden afgewenteld op de omgeving. De criminelen dumpen chemicaliën in natuurgebieden, en de laatste tijd zelfs ook gewoon in woonwijken.
‘Met de drugshandel wordt zo gigantisch veel geld verdiend,’ zegt Caspar Hermans (53), directeur van de Taskforce Brabant-Zeeland die in 2010 is opgericht. ‘We hebben die business jarenlang groot laten worden.’ Volgens een recent rapport van de Politieacademie, Waar een klein land groot in kan zijn, is de drugsomzet in Nederland zo’n 20 miljard euro. Alleen al in Tilburg wordt met wiet zo’n 800 miljoen euro per jaar verdiend. In heel Brabant gaat het om 2,5 miljard euro. De omvang van de xtc-handel is niet bekend, maar ruim de helft van alle ontmantelde labs stond in Zuid-Nederland.
‘Het zijn nietsontziende en geldbeluste criminelen die leiding geven aan een industrie’
Vermogende drugscriminelen doen zich voor als bonafide ondernemers en komen via corrupte politiecontacten aan opsporingsinformatie. ‘Anders dan vaak wordt gedacht zijn drugshandelaren niet de Koos Koet- sen van deze wereld,’ zegt burgemeester Paul Depla (PvdA, 53) van Breda, verwijzend naar het hippie-achtige typetje van het cabaretduo Van Kooten en De Bie uit de jaren tachtig. ‘Het zijn nietsontziende criminelen die het alleen om geld te doen is. Ze geven leiding aan een industrie. Als wij hun “fabriekshallen” binnenvallen en de bedrijfsprocessen verstoren, worden ze chagrijnig.’
Chagrijnig? Dat is een understatement. De drugsmaffia deinst er niet voor terug burgemeesters en wethouders met de dood te bedreigen. ‘We moeten niet naïef zijn over de enorme financiële belangen,’ zegt Hanneke Ekelmans (53), politiechef van de eenheid Zeeland-West-Brabant. ‘In de drugshandel worden gigantische omzetten gemaakt. Verstoring van dat verdienmodel leidt tot tegendruk. Soms heel subtiel: “Weet u hoe het met uw familie gaat?” Of een telefoontje als een wethouder net het licht op zijn slaapkamer heeft uitgedaan: “Welterusten”.
Ook het onderlinge geweld baart zorgen. Jaar in jaar uit vallen er in Brabant vijf tot tien doden bij ripdeals en liquidaties. Op 9 januari dit jaar vonden agenten in een flat in Breda het lijk van de Marokkaanse Nederlander Soufian Z. (25). Twee aanwezigen, Anel B. (27) en Azzedine A. (26), sprongen op de vlucht voor de politie van het balkon en raakten daarbij zwaargewond. Een paar dagen eerder waren elders in Breda twee huizen beschoten – waarvan één in Tuinzigt – waar familie van ze woont. De politie vermoedt dat Soufian Z. de schutter was en de twee wraak hadden genomen.
De vraag is of de strijd tegen de drugsmaffia nog te winnen valt. Het kabinet-Rutte III heeft 100 miljoen euro uitgetrokken voor een fonds tegen ondermijning. Bestuurskundige Pieter Tops – hij beschreef met journalist Jan Tromp de verstrengeling van onder- en bovenwereld op buurtniveau in De achterkant van Nederland (2017) en is coauteur van het rapport van de Politieacademie over de omvang van de drugsmarkt – noemde dat bedrag in Elsevier Weekblad ‘een afkoopsom. Zo’n eenmalig fonds is niets. Het zou steeds moeten worden aangevuld.’
De effectiviteit van de opsporing staat onder druk. Door bezuinigingen is er te weinig capaciteit om alle zaken te onderzoeken, en nieuwe technieken worden snel bekend bij criminelen, omdat ze in dossiers moeten worden verantwoord. Volstaat het strafrecht of vergt de aanpak van de georganiseerde misdaad andere middelen?
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout