Wilders-proces: rechter gaat ‘politieke inmenging’ onderzoeken

Het proces over de ‘minder Marokkanen’-uitspraken van Geert Wilders gaat door, heeft het gerechtshof in Den Haag donderdag bepaald. De PVV-leider had gevraagd om de rechtszaak op te schorten wegens vermeende politieke inmenging, maar de rechter heeft dat verzoek niet gehonoreerd. Wel gaat die de aantijging serieus onderzoeken. Wat waren de precieze bezwaren van Wilders, hoe verliep de rechtszaak tot nu toe en hoe gaat die verder?

Bijna vijf jaar geleden, tijdens de uitslagenavond van de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014, vroeg Geert Wilders zijn toehoorders of ze ‘meer of minder Marokkanen’ wilden, waarna die verscheidene keren ‘minder’ scandeerden. ‘Dan gaan we dat regelen,’ antwoordde Wilders.

Nadat zowel premier Mark Rutte (VVD) als het voltallige kabinet de uitspraken publiekelijk had afgekeurd, deden de maanden daarop duizenden mensen aangifte, mede doordat de politie voorgedrukte aangifteformulieren tegen de PVV-leider had verspreid. In december 2014 besloot het Openbaar Ministerie (OM) tot vervolging over te gaan. Maar een aantekening van 2 april 2014, die was gemaakt na een overleg tussen de toenmalige minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD) en Herman Bolhaar, destijds baas van het OM, wierp onlangs nieuw licht op de zaak.

Wilders: gesprek Opstelten met OM-baas bewijst politieke inmenging

‘Wilders – procedure besproken – 1.000 aangiften,’ stond in de aantekening, schreef de huidige minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) afgelopen november in antwoorden op Kamervragen van Wilders. Daaruit maakten de PVV-leider en zijn advocaat Geert-Jan Knoops op dat er sprake was geweest van politieke inmenging: volgens hen had Opstelten, die eerder al had gezegd dat hij de ‘minder Marokkanen’-uitspraken ‘walgelijk’ vond, het OM aangespoord tot vervolging.

‘Maak een einde aan dit politieke proces. Stop deze charade,’ pleitte Wilders afgelopen maand in de rechtbank voor het opschorten van het proces. Het OM verwierp Wilders’ beschuldiging van politieke inmenging direct. Opstelten was door de openbaar aanklager ingelicht over het besluit, maar dat is bij gevoelige zaken normaal, zei een advocaat-generaal van het OM vorige maand. ‘Er heeft niemand bij ons aan het bureau gestaan.’ Vandaag, donderdag, bepaalde het Haagse gerechtshof dat de rechtszaak ‘gewoon’ doorgaat, tot teleurstelling van Wilders. Hij vindt dat ‘het proces allang begraven had moeten worden’ en ‘een schande dat ik hier überhaupt moet staan’. Wel vindt de PVV-leider het ‘beter dan niets’ dat zijn klacht in elk geval serieus door de rechter in overweging wordt genomen.

Proces gaat door, maar rechter gaat Opstelten en Bolhaar horen

Toch is de kous daarmee nog niet af: de rechter gaat de aantijging van Wilders nader onderzoeken, en roept Opstelten en Bolhaar op als getuigen. ‘Dat is winst,’ vindt Wilders’ advocaat Knoops. Hij is blij dat het hof serieus gaat kijken naar de kwestie, waardoor de kans bestaat dat de vervolging alsnog ongeldig wordt verklaard. Beide getuigen worden niet tijdens de openbare zitting, maar achter gesloten deuren gehoord door de raadsheer-commissaris, de onderzoeksrechter van het hof. Wie niet (allemaal) worden gehoord, zijn de 6.474 mensen die aangiften deden tegen de PVV-leider. Die had daartoe verzocht, omdat sommige ondertekenaars niet goed wisten waarvan ze precies aangifte deden – zo dacht een man dat het ging om een minister ‘die alle Arabieren uit Nederland wilde verwijderen’ – of zich niet konden herinneren überhaupt te hebben getekend. Het gerechtshof gaat wel enkele van de aangevers horen.

Vandaag wordt ook bekend dat de officier van justitie wordt gehoord die in april vorig jaar besloot om Alexander Pechtold niet te vervolgen. De voormalig D66-leider had in februari gezegd dat hij ‘de eerste Rus nog [moet] tegenkomen die zijn fouten rechtzet’, nadat toenmalig minister van Buitenlandse Zaken Halbe Zijlstra (VVD) zijn excuses had aangeboden voor het verzinnen van een ontmoeting met de Russische president Vladimir Poetin. Volgens Wilders en Knoops was die uitlating vergelijkbaar met de ‘minder Marokkanen’-uitspraak, maar het OM ging ondanks zeven aangiften tegen Pechtold niet over tot vervolging. Volgens de openbaar aanklager was de uitlating van het D66-boegbeeld niet ‘onnodig grievend’, en was hij daarom niet schuldig aan groepsbelediging.

Afshin Ellian gaat achter gesloten deuren getuigen

Om de rechter ervan te overtuigen dat hij evenmin schuldig is aan groepsbelediging, had Wilders verzocht om de rechtsgeleerden Afshin Ellian, Tom Zwart en Paul Cliteur te laten getuigen. Zij zouden volgens hem kunnen aantonen dat de veroordeling die de PVV-leider in december 2016 kreeg opgelegd onrechtmatig is. Omdat Cliteur eind 2016 al eens getuigde in het proces, wordt hij niet nog eens gehoord. Zwart en Elsevier Weekblad-columnist Ellian, die diverse blogs schreef over het proces voor deze website (zie kader), mogen wel getuigen. Dat gebeurt eveneens achter gesloten deuren.

De rechtbank veroordeelde Wilders in december 2016 voor groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie van Marokkanen, maar hij kreeg geen straf opgelegd. Zowel Wilders als het OM tekende hoger beroep aan tegen het vonnis. Het hof begint aan de inhoudelijke behandeling van de zaak op 25 juni. Dan wordt ook duidelijk wat de uitkomst is van de gesprekken met de getuigen. Advocaat Knoops is nog altijd hoopvol dat het proces wordt afgeblazen: ‘Als blijkt dat sprake is van politieke inmenging, kan dat alsnog.’