Omstreden FVD-meldpunt ‘linkse indoctrinatie’ is oud idee

In politiek Den Haag is het meldpunt voor politieke vooringenomenheid op scholen en universiteiten van Forum voor Democratie (FVD) de afgelopen dagen onderwerp van hevige kritiek. Tegenstanders reageren verontwaardigd én ludiek op de ‘kliklijn’, die overigens niet nieuw is. Vier vragen en antwoorden over het meldpunt ‘linkse indoctrinatie’.

Wat houdt het meldpunt precies in?

Volgens het Renaissance Instituut, het wetenschappelijk bureau van FVD, worden leerlingen en studenten ‘aan de lopende band geïndoctrineerd met de favoriete politieke opvattingen van hun leraren’. Voorzitter Rob Rooken zegt in een video dat de partij bijna dagelijks berichten ontvangt van ouders en leerlingen die zich zorgen maken over ‘de indoctrinatie op het Nederlandse onderwijs’.

De partij wil een dossier opbouwen van voorbeelden uit klaslokalen, collegezalen en schoolboeken. Leerlingen en ouders die te maken krijgen met ‘vooringenomen toetsen, politiek gekleurde examenvragen, eenzijdige lesboeken, oikofobe projecten en partijdige docenten’ worden opgeroepen hun ervaringen te mailen. Tegenstanders van het plan maken vooral bezwaar tegen het feit dat het meldpunt zou leiden tot het filmen van docenten in de klas. De ‘kliklijn’ zou leiden tot intimidatie en ‘sociale onveiligheid’ voor docenten.

Tegenover RTL Nieuws reageert Rooken op de vele kritiek die is losgebarsten (zie vraag 3). ‘We willen met dit meldpunt inventariseren hoe vaak dit nu gebeurt,’ aldus de voorzitter van het Renaissance Instituut. Volgens hem hoeven leerlingen hun leraren niet te filmen, maar kunnen ze voorbeelden ‘op allerlei manieren’ melden. ‘We gaan geen namen van leraren bekendmaken en aan de schandpaal nagelen,’ benadrukt hij. ‘Wat en wanneer we er iets mee gaan doen, weten we nog niet.’

Buiten de politiek bestonden er al langer ‘meldpunten’ voor vermeende linkse indoctrinatie. In 2013 richtte Yernaz Ramautarsing – die zich een jaar geleden terugtrok als FVD-kandidaat nadat hij kritiek kreeg om een opmerking over homorechten – de Facebookpagina ‘Linkse indoctrinatie op mijn universiteit’ op. Een maand geleden begon een 18-jarige VWO-scholier uit Schiedam een Instagramaccount waarop middelbare scholieren hun ervaringen kunnen delen.

Wat bedoelt FVD met ‘linkse indoctrinatie’?

Op sociale media doen geregeld voorbeelden van politieke opvattingen over FVD onder docenten de ronde, waarin de partij meestal op subtiele of minder subtiele wijze wordt geassocieerd met racisme en ‘klimaatontkenning‘. Woensdag maakt het ROC van Twente in Hengelo bekend in gesprek te zullen gaan met een docent ‘Burgerschap’ – het vroegere maatschappijleer – die in zijn klas minutenlang van leer trok tegen Baudet. Een leerling nam de uitspraken met zijn of haar telefoon op, waarna het fragment op internet belandde.

Volgens de docent zou de FVD-fractievoorzitter hebben beweerd dat ‘de slavernij zo slecht nog niet’ was, en zou hij de ‘extreem-rechtse ideologie delen’ met de Amerikaan Jared Taylor, die hij in 2017 ontmoette. Ook zouden Baudet en fractiegenoot Theo Hiddema volgens de docent van mening zijn dat er ‘verschil zit in het IQ van ras‘. Hij sluit zijn relaas als volgt af± ‘Alle studenten die ik in mijn klas heb zitten, wil ik het toch even gezegd hebben: dat je hier op hebt gestemd…’ Aan het einde van het fragment is te horen hoe diverse leerlingen bezwaar maken: ‘What the f*** is dit voor linkse indoctrinatie?’

Een ander voorbeeld werd in november 2017 door Baudet zelf gedeeld op Twitter. In een schoolopdracht van de school Marianium in het Gelderse Groenlo stond dat de politicus op weg wil ‘naar een Nederland waarin slechts enkele witte mannen de macht hebben’, en dat volgens hem ‘klimaatverandering een verzinsel’ is. Naar aanleiding van de rel ging Baudet samen met Hiddema op bezoek bij de school in Groenlo, waar hij in debat ging met docenten én met Paul Rosenmöller, Eerste Kamer-lijsttrekker voor GroenLinks en voorzitter van de VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs.

Hoe is er gereageerd op het meldpunt?

Diverse rectors van universiteiten keren zich tegen het voorstel. Rianne Letschert (Maastricht University) zegt dat het meldpunt indruist tegen ‘onafhankelijke wetenschapsbeoefening, academische vrijheid en (…) een veilige leer- en werkomgeving’. Elmer Sterken van de Rijksuniversiteit Groningen – waar filosofen zich tevergeefs verzetten tegen de komst van FVD-prominent Paul Cliteur – spreekt woorden van gelijke strekking. Twaalf wetenschappers uit Nijmegen spraken zich uit tegen het meldpunt in een open brief op de site van het universiteitsmagazine Vox.

Woensdag debatteerde de Tweede Kamer over de kwestie. Op de PVV na zijn alle partijen tegenstander van het meldpunt. VVD-Kamerlid Rudmer Heerema noemt de oproep ‘walgelijk’, omdat het zou leiden tot het filmen van docenten in de klas. ‘Dat kan en dat mag niet,’ zei minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven (D66). Haar collega-Onderwijsminister Arie Slob (ChristenUnie) zei dat het aan de school is om te bepalen of filmen in de klas is toegestaan.

SP-Kamerlid Peter Kwint reageerde woensdag op de kwestie door een ironische e-mail vol taalfouten naar FVD te sturen, waarin hij op sarcastische wijze klaagt over een linkse docent. ‘Groetjes, Kweter Pint, Havo-6, Karl Marx College’ sluit hij het bericht af. Hij roept zijn volgers op hun ‘burgerplicht’ te doen en vergelijkbare mails naar het meldpunt te sturen. Paul van Meenen van D66 laat donderdagmiddag weten dat er snel een debat komt tussen hem en Baudet over ‘het verwerpelijke meldpunt linkse leraren’.

Anderen grijpen de gelegenheid aan om lof te betuigen aan hun (voormalige) docenten. Zo plaatste PvdA-leider Lodewijk Asscher op Twitter een foto van hem en zijn lerares Frans. Onder de hashtag #hartjeleraar zetten twitteraars vervolgens hun favoriete docent(en) in het zonnetje. De mbo-docent Tommy Derksen plaatste onderstaande mail aan Forum voor Democratie op Twitter. Hij haalt hard uit naar FVD en zal het naar eigen zeggen ‘blijven benoemen en duiden als uw leden en functionarissen van uw partij racistische, mensonterende, geschiedenis vervalsende, feiten ontkennende of democratie-vijandelijke activiteiten begaan’.

Waren er eerder plannen voor ‘meldpunten’ in het onderwijs?

In september 2006 lanceerde toenmalig VVD-Kamerlid Eric Balemans het Meldpunt Misleidende Schoolboeken, omdat hij naar eigen zeggen zo’n 50 klachten had ontvangen over politiek vooringenomen teksten in lesmateriaal.

Als voorbeeld noemde hij destijds in De Telegraaf een omschrijving van zijn eigen partij. Volgens lesboek Blikopener was het gedachtegoed van de VVD als volgt te typeren: ‘Laat de mensen het zelf maar uitzoeken. Wie het niet kan heeft pech.’ Balemans stelde dat vooral in geschiedenis- en maatschappijleerboeken geregeld ‘linkse vooroordelen’ worden gebezigd. Kort na de oprichting van het meldpunt vertrok Balemans uit de Tweede Kamer, waarna het meldpunt een stille dood stierf.

Een andere VVD’er, Pieter Duisenberg, stelde twee jaar geleden toen hij nog Tweede Kamerlid was dat hem ‘verschillende berichten bereikten’ dat universiteiten te veel één politieke kleur hebben. Hij vroeg toenamlig minister van Onderwijs Jet Bussemaker (PvdA) of dat moest worden onderzocht, maar zij zag daar niets in. Saillant is dat Duisenberg later dat jaar vertrok uit de Kamer om voorzitter van universiteitenkoepel VSNU te worden. Dat leidde tot woede bij academici: een petitie tegen zijn benoeming werd bijna 5.000 keer getekend.

Het oprichten van een meldpunt werd onlangs nog geopperd door PVV-Kamerlid Harm Beertema: hij diende in november een motie in omdat volgens hem ‘de politieke en ideologische neutraliteit in het geding is binnen het onderwijs’. Hoewel FVD vóór stemde, werd die met een grote meerderheid verworpen. Beertema was tijdens het debat van woensdag het enige Kamerlid dat het opnam voor het meldpunt van FVD.