Frans Timmermans mag dan het fanatiekst campagne voeren van alle Nederlandse kandidaten, VVD en FVD staan er in de peilingen voor de Europese verkiezingen het beste voor. Wel valt de PvdA’er op als de enige bekende naam tussen de Nederlandse lijsttrekkers, die bij het grote publiek vooral vraagtekens oproepen. En dan is er ook nog de onvrede jegens het beleid in Brussel: volgens onderzoek van I&O Research is bijna de helft van de Nederlanders ontevreden over de EU.
Peiling: VVD grootste partij, gevolgd door FVD en GroenLinks
Afgaande op een peiling van I&O Research, dat vorige week een naar eigen zeggen landelijk representatief onderzoek deed onder 1.672 stemgerechtigde Nederlanders, wordt de VVD waarschijnlijk de grootste partij bij de verkiezingen voor het Europees Parlement met 5 van de 26 te verdienen zetels. Dat worden er overigens 29 als de Brexit uiteindelijk doorgaat.
Toch meldt I&O expliciet dat de strijd zal gaan tussen VVD en nieuwkomer Forum voor Democratie (FVD). De VVD heeft in de peiling weliswaar één zetel meer, maar volgens het rapport zijn de verschillen klein en niet significant. GroenLinks staat op evenveel zetels als FVD (vier), maar omdat de ‘kiezerstrouw’ er lager is, lijkt de kans bij die partij groter dat kiezers toch nog overstappen naar een andere partij.
Weet jij al waar je op gaat stemmen de 23ste? De StemWijzer voor de Europese Parlementsverkiezingen is nu online! https://t.co/3t5S2DgdoK pic.twitter.com/P9e4UvGTWg
— StemWijzer (@StemWijzer) May 2, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Mogelijk wordt dat de PvdA: de sociaal-democraten hebben vrijwel exact dezelfde opvattingen als GroenLinks, zo blijkt uit de antwoorden die beide partijen gaven op de stelling voor de stemwijzer van ProDemos. Die zou eigenlijk vorige week dinsdag online komen, maar vlak voordat de organisatie van het Haagse ‘Huis voor democratie en rechtsstaat’ – dat onder vuur ligt wegens een seksueel misbruikschandaal – de stemwijzer wilde publiceren, bleken de antwoorden van GroenLinks en PvdA op zowel de dertig stellingen als de reservestellingen exact gelijk. Daarom moesten alle deelnemende partijen dertig nieuwe stellingen beantwoorden. Donderdagmiddag is de nieuwe versie van de StemWijzer online verschenen.
Hogere opkomst gevolg van ‘uitgesproken partijen als FVD’
De verkiezingen voor het Europees Parlement zijn traditiegetrouw de minst populaire van alle verkiezingen, en dat is dit jaar niet anders: slechts 6 procent geeft aan er ‘zeer sterk’ bij te zijn betrokken, 23 procent ‘sterk’, 36 procent ‘neutraal’, 21 procent ‘matig’ en 13 procent ‘helemaal niet’. Nederlanders voelen zich het sterkst betrokken bij de Tweede Kamerverkiezingen, gevolgd door de gemeenteraadsverkiezingen en de Provinciale Statenverkiezingen.
Jelte Wiersma: Sullig Nederland stuurt tweederangspolitici naar Brussel
Toch lijkt het erop dat er dit jaar meer kiezers naar de stembus zullen gaan dan de afgelopen vijf edities van de Europese verkiezingen, waarbij het opkomstpercentage telkens onder de 40 procent bleef. Van de ondervraagden in het I&O-onderzoek zegt 54 procent zeker te zullen gaan stemmen. Ter vergelijking: in 2014 ging ruim 37 procent van de Nederlanders naar de stembus. Het daadwerkelijke opkomstpercentage zal lager liggen dan in de peiling, verwacht hoofdonderzoeker Peter Kanne. ‘Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten zei 65 procent (…) vooraf zeker te gaan stemmen, dat werd 56 procent.’ Mensen die meedoen aan dergelijke onderzoeken zijn meer geïnteresseerd in politiek, zegt hij. Kanne verwacht dat op 23 mei uiteindelijk zo’n 45 procent van de stemgerechtigden komt opdagen.
De hogere opkomst komt volgens de onderzoeker voor een belangrijk deel door de deelname van partijen met met meer uitgesproken standpunten, zoals Forum voor Democratie. ‘Die partij trekt kiezers naar de stembus die anders niet zouden gaan stemmen,’ zegt Kanne. Toch zijn FVD-stemmers volgens het I&O-onderzoek minder dan gemiddeld van plan te gaan stemmen, net als aanhangers van onder meer CDA, PVV en Partij voor de Dieren. Sympathisanten van SGP en PvdA zijn op basis van de peiling juist het meest geneigd te gaan stemmen.
Het enthousiasme over de Europese verkiezingen lijkt in Europa niet erg groot, meldde nieuwswebsite Politico vorige maand. Volgens de Eurobarometer, een peiling onder bijna 28.000 inwoners van EU-lidstaten, weet slechts 5 procent van de Europeanen dat de verkiezingen van 23 tot en met 26 mei worden gehouden. Bovendien zijn er volgens die peiling maar vier Europese landen waarvan meer dan de helft van de bevolking zeker gaat stemmen: Denemarken, Zweden, België en Nederland.
Timmermans enige bekende lijsttrekker
Afgaande op de bekendheid van de lijsttrekkers zijn er maar weinig Nederlanders die de Nederlandse fracties in de EU intensief volgen. De namen van de vijftien voormannen en -vrouwen kunnen op weinig herkenning rekenen. Op twee politici na is geen van de lijsttrekkers bij meer dan tien procent van de respondenten bekend. De op één na populairste naam is Sophie in ’t Veld (D66): zij doet bij 26 procent van de ondervraagden een belletje rinkelen.
De grote uitzondering is PvdA’er Frans Timmermans, de voormalige staatssecretaris en minister van Buitenlandse Zaken die nu eerste vicevoorzitter is van de Europese Commissie. Namens de Europese Socialisten & Democraten (S&D) is hij Spitzenkandidat om Jean-Claude Juncker op te volgen als voorzitter van de Europese Commissie. 69 procent van de deelnemers aan het onderzoek kent Timmermans, die eerder deze week liet weten dat hij ervan overtuigd is dat hij straks de hoogste ambtenaar van de EU is.
De Europese lijsttrekkers genieten ook onder hun eigen achterban weinig bekendheid. Timmermans (86 procent) en In ’t Veld (60 procent) vormen daarop de uitzonderingen. De laagste score is voor VVD’er Malik Azmani, momenteel Tweede Kamerlid: slechts 8 procent van de ondervraagden met een voorkeur voor de VVD kent hem. Saillant is dat 10 procent van hen nota bene denkt dat Frans Timmermans de VVD-lijst aanvoert. Andere lijsttrekkers zijn bij hun achterban iets bekender: voormalig Elsevier Weekblad-columnist Derk Jan Eppink is bij 21 van de FVD-kiezers bekend, van de kiezers voor de ChristenUnie kent 26 procent lijsttrekker Peter van Dalen. 20 procent van de GroenLinksers kent Bas Eickhout, die nota bene een gooi doet naar het voorzitterschap van de Europese Commissie namens de Europese Groenen.
Bijna helft ontevreden over EU
In het onderzoek van I&O is de respondenten ook gevraagd naar hun mening over het beleid van de EU, en wat die wel en niet zou moeten doen. 47 procent van hen is ‘niet erg’ of ‘helemaal niet’ tevreden over wat de Europese Commissie, de Europese Raad en het Europees Parlement de afgelopen jaren hebben gedaan. 32 procent is ‘tamelijk’ of ‘zeer’ tevreden.
Bijna de helft – respectievelijk 46 en 47 procent – van de ondervraagden is het eens met de stellingen dat de EU-instellingen ‘te veel macht’ hebben en dat de Europese integratie ‘te ver gegaan’ is. Opvallend is wel dat 37 procent van hen voorstander is van een EU-leger, terwijl 30 procent het daar mee oneens is.
Hoewel driekwart van de politieke onderwerpen volgens de ondervraagden het beste kan worden aangepakt door de landelijke overheid, dichten de respondenten de EU wel een grote rol toe bij grote, grensoverschrijdende politieke kwesties. ‘Internationale veiligheid’, ‘vluchtelingenproblematiek‘ en de bestrijding van terrorisme moeten volgens respectievelijk 50, 40 en 37 procent ‘volledig Europees’ worden aangepakt. Pensioenen, onderwijs, werkgelegenheid en gezondheidszorg zijn volgens de respondenten het minst geschikt om via de EU te regelen.