Herkomstlanden liggen dwars bij uitzetten kansloze asielzoekers

Het ministerie van Justitie en Veiligheid blijft worstelen met het uitzetten van kansloze en criminele asielzoekers, die in diverse gemeenten voor veel overlast zorgen. Herkomstlanden in Noord-Afrika en het Midden-Oosten weigeren volgens de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) om ongewenste vreemdelingen terug te nemen. Liefst 10.000 pogingen strandden de afgelopen vijf jaar.

De afgelopen vijf jaar kreeg Nederland 2.310 keer nul op het rekest, heeft de DT&V aan De Telegraaf laten weten. Vooral Algerije (160 keer), Ivoorkust (80) en Ghana (70) zijn notoire weigeraars. Diezelfde periode moest Justitie 8.020 keer een verzoek intrekken, omdat het herkomstland niet binnen een jaar antwoord heeft gegeven op verzoeken om asielzoekers terug te nemen. Koplopers op dat gebied zijn Afghanistan (1.080 keer), Marokko (990), Irak (720) en Iran (660).

In 2018 meer pogingen tot uitzetten mislukt dan gelukt

Het uitzetten van de migranten mislukt ook steeds vaker: in 2014 strandden 2.030 pogingen, in 2018 2.410 pogingen. Ter vergelijking: het uitzetten lukte vorig jaar 1.760 keer, waardoor het vaker fout dan goed ging. ‘Een aantal landen heeft principiële bezwaren en biedt geen goede samenwerking op gedwongen terugkeer,’ zegt een woordvoerder van het ministerie tegen de krant. ‘Daarnaast is er een aantal landen dat veel voorwaarden en vragen opwerpt, of niet reageert op verzoeken tot terugname van eigen onderdanen, zodat er feitelijk gesproken kan worden van tegenwerking.’

Vooral de rechtse partijen reageren boos op het nieuws. Tweede Kamerlid Bente Becker van de VVD – de partij die de afgelopen jaren steevast de voor asiel verantwoordelijke bewindspersonen levert – noemt het ‘onacceptabel dat sommige landen hun uitgeprocedeerde onderdanen niet terugnemen’. Ze pleit voor harde maatregelen, zoals ‘het intrekken van ontwikkelingsgeld en landingsrechten voor vluchten en het weigeren van visa’. Becker kondigt aan de kwestie dinsdagmiddag in het vragenuur aan de orde te stellen. CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg pleit tegenover De Telegraaf voor een ‘Europese terugkeerrichtlijn’ om af te dwingen dat landen hun onderdanen terugnemen: ‘Dit aanpakken, kan alleen in internationaal verband.’

Oppositiepartijen leggen de schuld bij het kabinet. Zo zegt fractievoorzitter  van Forum voor Democratie (FVD) Thierry Baudet dat ‘onze politici slappe knieën hebben en niet met de vuist op tafel slaan’ en zich laten ‘piepelen door onwillende illegalen en foute regimes’. Volgens hem zou FVD ‘dat heel anders aanpakken, terugkeerbeleid zo geregeld’. Geert Wilders vindt de kwestie typerend voor het asielbeleid van de kabinetten-Rutte: ‘Iedereen binnenhalen en niemand wegkrijgen,’ aldus de PVV-leider, die oppert om de grenzen te sluiten en illegalen uit of vast te zetten.

Overlast asielzoekers uit Ter Apel, Hoogeveen en Weert

Mede doordat ongewenste vreemdelingen vaak niet worden uitgezet, veroorzaken criminele asielzoekers in diverse Nederlandse gemeenten problemen. In april begon de vorige staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Mark Harbers (VVD) een proef met een zogenoemde asielbus tussen het asielzoekerscentrum in het Groningse Ter Apel en het Drentse Emmen. Vervoersbedrijf Qbuzz had daar om gevraagd, omdat vooral de ‘veiligelanders’ – vaak afkomstig uit Noord-Afrika – zich in de bussen veelvuldig schuldig maakten aan vernielingen, intimidatie en bedreiging van chauffeurs en passagiers. Daardoor sloegen buschauffeurs de halte bij het azc geregeld over.

Ook is de afgelopen jaren sprake van een grote stijging in het aantal winkeldiefstallen in de gemeente Westerwolde, waar naast Ter Apel nog twintig andere dorpen onder vallen. ‘Bij nagenoeg alle winkeldiefstallen betrof de verdachte een inwoner van het asielzoekerscentrum in Ter Apel,’ schreef burgemeester Leendert Klaassen (CDA) afgelopen najaar in een rapportage over de situatie in de ‘asielhoofdstad van Nederland’.

Vergelijkbare problemen spelen ook in het azc in de Drentse stad Hoogeveen. Vorige maand beklaagde PvdA-burgemeester Karel Loohuis zich in Elsevier Weekblad nog over ‘raddraaiers’ (zie kader), criminele asielzoekers die zich niet aan de huisregels houden, agressief zijn, andere asielzoekers lastigvallen, vooral extra kwetsbare groepen zoals vrouwen, christenen, homo’s en transgenders.

In Hoogeveen staat een van de twee extra begeleiding- en toezichtlocaties (ebtl) in Nederland, waar asielzoekers worden geplaatst die niet te handhaven zijn in een regulier azc. De proef met de ebtl loopt eind dit jaar af, maar volgens Loohuis is die niet effectief. De voornamelijk Noord-Afrikaanse ‘raddraaiers’ die er worden geplaatst, kampen met psychoses, alcohol- en drugsproblemen en hebben niet zelden een crimineel verleden. In een nabij het azc gelegen winkelcentrum werden eind vorig jaar veel incidenten geregistreerd, zoals winkeldiefstallen en het lastigvallen van vrouwelijk personeel. De Noord-Afrikanen hebben geen kans op een verblijfsvergunning.

‘IND van het padje af’: criminele asielzoekers niet uitgezet

Een ander azc dat al jaren kampt met overlastgevende asielzoekers staat in het Limburgse Weert. Na herhaaldelijke klachten van burgemeester Jos Heijmans (D66) werd in mei 2018 een groot deel van zo’n dertig Noord-Afrikaanse ‘lastpakken’ overgeplaatst naar extra beveiligde azc’s elders in het land, waar ze trainingen kregen om zich beter te gedragen. Hoewel de situatie er sindsdien iets rustiger werd, blijven asielzoekers in en rond Weert geregeld onrust veroorzaken. Twee weken geleden zei burgemeester Heijmans dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) ‘van het padje af’ is.

Daarmee reageerde hij op een onthulling van NRC die tot grote woede leidde in de Tweede Kamer: de IND spoorde werknemers aan om criminele asielzoekers niet uit te zetten, omdat dit te veel tijd en geld zou kosten. ‘Een verblijfsvergunning intrekken van een criminele asielzoeker zal zeker geld kosten. Maar: de overlast die criminele asielzoekers veroorzaken kost óók geld,’ aldus een verontwaardigde Heijmans. ‘Wat dacht je van de diefstallen die ze plegen? Van schade die ze winkeliers toebrengen? Dat kost óók allemaal geld.’ Binnenkort volgt over die kwestie een debat met de nieuwe staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD), de opvolger van de afgetreden Harbers. Hij trad vorige maand af, omdat onder zijn leiding ambtenaren zware misdrijven door asielzoekers hadden ‘verdoezeld’.

Harbers: met ‘Marrakesh’ herkomstlanden tot de orde roepen

Een van Harbers’ grootste wapenfeiten was het door de Tweede Kamer loodsen van het omstreden migratiepact van Marrakesh van de Verenigde Naties, dat in december werd aangenomen. Volgens critici zet dat de deur open voor meer illegale immigratie en tast het de Nederlandse zeggenschap over het immigratiebeleid aan. Namens het kabinet zei Harbers juist dat het een ‘diplomatiek instrument’ is om onwillige landen tot de orde te roepen: ‘Het maakt het makkelijker om staten aan te spreken die hun verantwoordelijkheden op het gebied van migratie niet of te weinig nemen, inclusief de behandeling van migranten en de terugkeer van eigen onderdanen.’