Meldpunt bij politie moet klachten over discriminatie oplossen

Na klachten over discriminatie, intimidatie en een te weinig ‘inclusieve’ werksfeer, gaat de politie een onafhankelijk meldpunt openen waar agenten hun beklag kunnen doen. Het is het antwoord van landelijk korpschef Erik Akerboom op aantijgingen van een politieadviseur. Die stapte op omdat hij vond dat nog steeds ‘blanke, mannelijke, oudere heteromannen’ de norm zijn bij de politie. Lang niet alle agenten herkennen zich in die klacht.

Medewerkers die willen aankaarten dat ze worden lastiggevallen door collega’s, moeten dat voortaan kunnen doen bij een onafhankelijk meldpunt bij de politie. ‘Mensen die in de knel zitten, moeten niet doodlopen,’ zegt korpschef Akerboom vrijdag in gesprek met dagblad NRC. Het gaat onder meer om agenten die worden gediscrimineerd, (seksueel) geïntimideerd of gepest. Er zijn al interne vertrouwenspersonen en een externe ombudsman, maar volgens Akerboom – die naar eigen zeggen tientallen mails per week krijgt – worden klachten via die weg lang niet altijd opgelost. Daarom gaat de politie nu iemand aanstellen die wekelijks tot maandelijks contact heeft met de top van de politie. ‘Het meldpunt heeft directe toegang tot mij,’ aldus Akerboom.

Politieadviseur: er gebeurt niets tegen homohaat, islamofobie, intimidatie

Het meldpunt is een reactie op aantijgingen van politieadviseur Carel Boers vorige maand in diezelfde krant, nadat hij ook een brief naar minister van Justitie en Veiligheid Ferdinand Grapperhaus (CDA) had gestuurd. Volgens Boers, eveneens lid van de diversiteitsraad van de Nationale Politie, gebeurt er ‘niets tegen homohaat, moslimfobie en intimidatie van vrouwen’. Onder meer in Rotterdam, Den Haag, Amsterdam, Limburg, het politiedienstencentrum, de politieacademie en de landelijke eenheid zouden incidenten aan de orde van de dag zijn, en door de politietop worden genegeerd.

‘Het leiderschap van Akerboom bestaat uit het stelselmatig vermijden van elke vorm van conflict,’ zei Boers, die in het interview aangaf dat hij vertrekt omdat er niets met zijn klachten wordt gedaan. ‘Geen fouten maken, is voor hem belangrijker dan goede dingen doen. Als dienders de moed hebben om de korpschef een brief te sturen dat ze gediscrimineerd worden, stuurt hij ze terug naar degenen die hen beschadigd hebben.’

Akerboom was naar eigen zeggen ‘geschrokken’ van ‘de persoonlijke verwijten richting mij en directe collega’s waar u tot onlangs meer dan tien jaar collegiaal mee samengewerkt heeft’. Volgens de korpschef zijn ‘diversiteit, inclusiviteit (…) en een veilige werkomgeving cruciale thema’s’. In het interview van vrijdag gaat hij uitgebreider in op de beschuldigingen. ‘Dat was beneden alle peil,’ zegt Akerboom, die zich naar eigen zeggen ‘totáál niet’ herkent in de geschetste werksfeer, noch in de laksheid van de politietop over de klachten van intimidatie en discriminatie. In zijn ‘radicale analyse van diversiteit bij de politie’ zou Boers 55-plussers, het korps en de politie ‘aan de kant’ zetten. ‘Dat zal nooit werken,’ denkt de korpschef.

Boers: ‘Agenten schelden in appgroepen over burgers’

Behalve met klachten over de houding van de korpsleiding kwam Boers ook met citaten uit een politie-appgroep. Tien agenten zouden mensen die ze op straat waren tegengekomen in de eigen appgroep hebben aangeduid als ‘kankermongolen’, ‘kankerlijers’, ‘pauper-allochtonen’, ‘kankervolk’, ‘kutvolk’ en ‘kutafrikanen’. Ook stelde Boers dat geregeld moslimagenten worden gediscrimineerd. ‘Het is heel gewoon bij de politie om te zeggen: “Jij bent een Marokkaan en dus ga ik jou nooit vertrouwen.”‘ NRC kreeg na een oproep tientallen mails binnen van politiemedewerkers die naar eigen zeggen zijn geïntimideerd of gediscrimineerd, waarvan er zes zijn te lezen onder het interview.

Akerboom spreekt van ‘foute opmerkingen’ die ‘onacceptabel’ zijn, maar denkt dat er vaak geen kwade bedoelingen achter zitten. ‘We zijn een emotionele organisatie. Als agenten terugkomen van een heftige dienst, moeten ze ontladen.’ Volgens de korpschef is bij klachten van discriminatie hoor en wederhoor nodig, want ‘beleving en feiten lopen door elkaar’.

Wel erkent Akerboom dat de komst van meer agenten met een migrantenachtergrond – net als de toename van het aantal vrouwen, die in 1911 voor het eerst bij de politie kwamen werken – gepaard gaat met ‘horten en stoten’ en ‘wrijving’. Toch, zegt de korpschef, is het noodzakelijk dat de politie ‘diverser’ wordt. ‘Het gaat om onze legitimiteit. Een traditioneel samengestelde, witte politie weet minder wat er speelt, hoort minder, voelt minder en verliest daarom het vertrouwen van de samenleving.’

Politie wil al jaren meer diversiteit maar aandeel allochtonen is afgenomen

Hoewel de politie al jaren personeel inzet om diversiteit in de organisatie te bevorderen, is het percentage niet-westerse allochtonen onder agenten afgenomen. In 2009 was het aandeel politiemedewerkers met een niet-westerse achtergrond 6,8 procent, vorig jaar was dat 6 procent. Dat bleek donderdag uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, die door actualiteitenprogramma Nieuwsuur zijn vergeleken met oude gegevens van de politie. Volgens het CBS vertrekt een relatief groot deel van de allochtone agenten twee jaar na binnenkomst alweer bij de politie, die ernaar streeft dat een kwart van de nieuwe medewerkers een ‘biculturele achtergrond’ heeft.

Volgens de regionale zender 1Limburg heeft het politiekorps in de provincie Limburg het laagste aandeel niet-westerse allochtonen: 1 op de 50. Daar werken wel relatief veel westerse – vooral Duitse en Belgische – migranten: 8 procent. De meeste politieagenten met een niet-westerse achtergrond werken in de regio Amsterdam (11 procent) en de regio Rotterdam (8 procent).

Agent gaat viraal met pleidooi: Iedereen beoordelen op kwaliteiten’

Dat etnische diversiteit niet voor alle politieagenten de hoogste prioriteit heeft, blijkt onder meer uit onderstaand bericht op LinkedIn van politieagent Maarten Keppels uit het Twentse dorp Losser, die ‘procesverbeteraar Instroom’ is. Met ‘Laten we iedereen gaan beoordelen op hun individuele kwaliteiten’ keert hij zich tegen de nadruk op etniciteit en afkomst die de discussie rond de politie de laatste tijd beheerst. ‘Je bent niet meer of minder waard omdat je afkomstig bent uit een bepaalde groep.’ Hoewel in de bijna negenhonderd commentaren diverse kritische reacties zijn te vinden, krijgt Keppels gezien het grote aantal likes (ruim 7.600) vooral veel steun van zijn volgers.

Ook andere ‘blanke, oudere heteromannen’, de groep die er door politieadviseur Boers van wordt beschuldigd de norm te stellen, zien het anders. NRC sprak naar aanleiding van de kritiek van Boers vier agenten die aan de genoemde demografische kenmerken voldoen. ‘De discussie over diversiteit en racisme verhardt’, zegt een anonieme agent uit het oosten van het land.

‘Blanke, oudere heteromannen’ storen zich aan afgedwongen diversiteit

Hoewel alle vier de agenten naar eigen zeggen voor meer diversiteit bij de politie zijn, storen ze zich aan de manier waarop de leiding die wil afdwingen. Een agent die uit het westen van Nederland komt, zegt dat de verdeling van leidinggevende functies negatief wordt beïnvloed door het streven naar etnische verscheidenheid: ‘Het gebeurt regelmatig dat daar mensen komen zónder sollicitatie en zónder de juiste hbo-opleiding. Die worden geplaatst, omdat het goed is voor de diversiteit.’ Een Amsterdamse diender ergert zich eraan dat ‘iedereen zegt diverser te willen worden, maar niemand wil zélf plaats maken‘.

‘Dat we een dominante blankemannencultuur zouden zijn, herken ik niet,’ zegt een andere agent over de aantijgingen dat foute grappen en racistische opmerkingen onder agenten aan de orde van de dag zijn. ‘Wel dat er soms lelijke dingen worden gezegd over groepen.’ Volgens hem blazen agenten na afloop van verhitte situaties, bijvoorbeeld met de ME na een voetbalwedstrijd, geregeld stoom af door hun ervaringen te bespreken. ‘Dat gaat soms niet zo netjes.’

D66 wil na zomerreces debat met Grapperhaus

Diverse politici reageerden vorige maand bezorgd op de aantijgingen van adviseur Boers. ‘De korspleiding kan niet langer alleen maar zeggen dat dit soort misstanden niet hoort,’ zei Attje Kuiken (PvdA). ‘De minister moet dan ook ingrijpen zodat deze misstanden worden aangepakt.’ D66-Kamerlid Monica den Boer vroeg minister Grapperhaus om een debat over de kwestie te voeren na het zomerreces, dat tot 2 september duurt. Vrijdag schrijft CDA’er Chris van Dam dat het een ‘goed, verstandig besluit’ is van Akerboom om een onafhankelijk meldpunt te openen. Eerder had hij voorgesteld om een politieombudsman te benoemen: ‘Goed voor dienders én goed voor de leiding.’