Tijdens een overleg op het ministerie van Financiën zijn de coalitiepartijen donderdagavond nieuwe belastingplannen overeengekomen. Met een lastenverlichting van drie miljard euro moet de koopkracht van vooral lage en middeninkomens omhoog. En belastingkortingen voor bedrijven, waar volgens premier Rutte ‘de winsten tegen de plinten klotsen’, worden verlaagd en uitgesteld. Ook is er extra geld voor woningbouw, die onder meer door klimaatregels stagneert.
Vlak vóór het einde van het zomerreces, komende dinsdag, en met Prinsjesdag (15 september) voor de deur wordt steeds meer duidelijk over de begrotingsplannen van het kabinet. Nadat De Telegraaf donderdag onthulde dat de overheid vanwege de lage rente op de kapitaalmarkt miljarden – mogelijk tot wel 50 miljard euro – gaat lenen voor een miljardenfonds, lijken de belastingplannen ook in grote lijnen rond. Diverse media meldden donderdagavond dat het overleg tussen de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie op het ministerie van Financiën heeft geleid tot een akkoord over lastenverlichting.
Lastenverlaging voor lage en middeninkomens voor koopkrachtstijging
Het nieuws werd bevestigd door D66-fractieleider Rob Jetten. ‘Het is nu aan de ministerraad, maar voor ons als coalitiefracties zit het werk er nu op.’ Toch wilde hij nog weinig over de afspraken kwijt, net als CDA-voorman Pieter Heerma. ‘Met Prinsjesdag komt alles naar buiten.’ Toch maakt De Telegraaf vrijdagochtend al melding van een ‘extra plus‘ voor burgers: een lastenverlichting ter grootte van drie miljard euro. Dit omdat alle coalitiepartijen het erover eens zijn dat de koopkracht van de lage en middeninkomens omhoog moet. Voor 2020 mikt het kabinet-Rutte III op een koopkrachtstijging van 2 procent.
Volgens de krant wordt het grootste deel van de belastingverlaging betaald uit de schatkist van het kabinet, die de afgelopen jaren flink is volgelopen. Zo kreeg de overheid in 2018 11 miljard euro meer binnen dan zij uitgaf. Een ander deel van het geld moet worden opgebracht door de winstbelasting van het bedrijfsleven minder te verlagen dan de bedoeling was. Ook wordt de verlaging van het toptarief een jaar uitgesteld naar 2021.
Premier Mark Rutte (VVD) hintte in juni al op dergelijke maatregelen, toen hij tijdens het VVD-‘festival’ het bedrijfsleven waarschuwde dat de lastenverlichting niet door zou gaan als de lonen niet voldoende zouden stijgen: ‘Op dit moment klotsen de winsten tegen de plinten, maar het enige wat stijgt, is het salaris van de topmannen.’
‘Miljard voor woningcorporaties om vastgelopen huizenmarkt te stimuleren’
Lees ook dit essay van Gertjan van Schoonhoven: Hoe premier Rutte een geel hesje werd
Een ander speerpunt voor de begroting is de woningbouw die vastloopt: de laatste jaren keldert het aantal verkochte nieuwbouwwoningen, die onbetaalbaar dreigen te worden voor starters. De Telegraaf meldt dat het kabinet structureel 100 miljoen euro aan ‘geld van de lange termijn’ naar voren wil halen ‘via een boekhoudkundige truc’. Zo zou in korte tijd een miljard euro kunnen worden uitgegeven om woningcorporaties te stimuleren om te gaan bouwen.
Naast dit bedrag moet nog een miljard worden vrijgemaakt om ‘problemen rond infrastructuur, stikstof en grondstofprijzen weg te werken’. Tal van infrastructurele en woningbouwprojecten sneuvelen omdat op basis van Europese regels veel vergunningen worden ingetrokken door de Raad van State. Volgens ABN Amro staan door de beruchte ‘stikstofuitspraak‘ bouwprojecten ter waarde van in totaal 14 miljard euro op losse schroeven. VVD-Kamerlid Arne Weverling noemt dat getal ‘vreselijk’, en vindt het ‘tijd voor onorthodoxe maatregelen’. Hij stelt dat er tot 2030 1 miljoen nieuwe woningen nodig zijn.
In juni al gewaarschuwd voor een zich ontrollende crisis: 'Het getal van 14 miljard is vreselijk, het is tijd voor onorthodoxe maatregelen zoals een noodwet of misschien wel een collectieve ADC-toets.' We hebben tenslotte 1 miljoen woningen nodig tot 2030. https://t.co/0ozY4w0N3r
— Arne Weverling (@ArneWeverling) August 22, 2019
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Met het geld voor woningbouw hoopt het kabinet een begin te maken om dat grote aantal te realiseren. Ook D66-leider Jetten noemde tijdens de onderhandelingen in Den Haag de beschikbaarheid van woningen voor starters een speerpunt, schrijft het AD. Het ‘ziet het er allemaal goed uit,’ zei hij over de geldinjectie voor de huizenmarkt, waarover ook CDA-voorman Heerma zich tevreden toonde.
Lees ook dit coververhaal: Maak de bouw weer sexy. En acht andere bouwstenen om het woningtekort op te lossen
Het afgesproken plan moest donderdagavond af zijn, omdat het uiterlijk vandaag naar de Raad van State moet worden gestuurd, die het moet goedkeuren. Die deadline heeft het kabinet zeer waarschijnlijk net gehaald.
Getouwtrek om geld uit ‘miljardenfonds’ al begonnen
Het nieuws volgt op uitgelekte plannen voor een ‘miljardenfonds’ van maximaal 50 miljard euro, die het kabinet op de kapitaalmarkt wil lenen omdat de rente historisch laag staat. De coalitie lijkt de miljarden vooral te willen inzetten voor wetenschappelijk onderzoek en infrastructuur, vooral het openbaar vervoer.
Lees het commentaar van Carla Joosten en Joris Heijn: Tips voor Rutte. Waarop moet het kabinet letten bij het overleg over de begroting 2020?
Veel details zijn nog niet bekend over het fonds, maar het getouwtrek om het geld is al in volle gang. Zo aast de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) op een jaarlijks bedrag van 2,5 miljard euro voor universiteiten en wetenschappelijk onderzoek. Voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW vindt dat de overheid de miljarden zo snel mogelijk moet steken in grote infrastructurele projecten als Schiphol op Zee en de Lelylijn, een spoorverbinding tussen Lelystad en Groningen die tot dusver nooit van de grond kwam.
Vrijdagmiddag zal premier Rutte meer toelichting geven over het begrotingsnieuws van de afgelopen dagen. EW-redacteur in Den Haag Carla Joosten zal aanwezig zijn en verslag doen van de wekelijkse persconferentie na de ministerraad in Den Haag.