Het nieuwe politieke jaar staat voor de deur en daarom blikt Elsevier Weekblad vooruit. Wat worden de grootste uitdagingen voor Rutte III in het najaar van 2019? Wat zijn de belangrijkste dossiers en wat worden de grootste struikelblokken?
De haperende economie
Een recessie dreigt, al blijft Nederland vooralsnog uit de wind.
Uit cijfers van het tweede kwartaal dit jaar blijkt dat de Nederlandse economie is gegroeid met 0,5 procent. Omringende landen doen het een stuk slechter: de Duitse economie kromp met 0,1 procent, de Britse met 0,2 procent. Als Duitsland niest, is Nederland verkouden, luidt een oud gezegde.
Lees ook de column van Joris Heijn en Carla Joosten: Verlaag de belasting voor burgers nu economie afkoelt
De economische tegenwind komt ook door de aanhoudende handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China en de politieke instabiliteit in Italië. Beurzen zijn daardoor al weken in mineur.
Volgens De Telegraaf zou de coalitie nadenken over een miljardenfonds dat bij tegenwind de economische groei op peil moet houden. Nederland wil de miljarden lenen op de kapitaalmarkt; dat is gunstig omdat de rente negatief is en Nederland er daardoor zelfs geld op toe krijgt. Het is echter nog maar de vraag of dat fonds er ook echt komt.
Stikstof
Een hoofdbreker blijft het stikstofdossier. De reden voor de zorgen in Den Haag is een recente uitspraak van de Raad van State. Die oordeelde negatief over het Programma Aanpak Stikstof: PAS. Door middel van dat programma werd compensatie geregeld voor de uitstoot van stikstof die vrijkomt tijdens de bouw van grote bouwprojecten.
Tientallen projecten dreigen nu te sneuvelen; onder meer de opening van Lelystad Airport komt in gevaar. Vorige maand zette de Raad van State al een streep door de bouw van honderden woningen in Roermond door de strenge regels voor stikstofuitstoot. Maandag was het weer raak en gooide het stikstofbesluit roet in het eten voor de geplande verhoging van de maximumsnelheid op de A2 tussen knooppunt Holendrecht en Maarssen. Op vier andere trajecten gaat de maximumsnelheid omlaag van 130 naar 120 kilometer per uur. Daardoor zijn automobilisten tussen de 11 seconden en 2,5 minuut langer onderweg.
Zorgkosten rijzen de pan uit
De stijgende zorgkosten blijven ook het komende jaar een belangrijk dossier.
Meer achtergrond bij dit onderwerp: Stijgt koopkracht in 2019 echt?
De uitgaven in de gezondheidszorg zijn vorig jaar met 3,1 procent gestegen naar 100 miljard euro. Dat is de sterkste toename sinds 2010, schreef het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) donderdag op basis van voorlopige cijfers.
In totaal werd er in 2018 per persoon voor 5.805 euro aan zorg uitgegeven via de overheid, verzekeringen en eigen betalingen, schrijft het CBS. Een stijging van 140 euro in vergelijking met de uitgaven in 2017. De vergrijzing en innovatie in de zorg zijn hiervan de belangrijkste oorzaken.
Minister van Medische Zorg Bruno Bruins (VVD) haalde dinsdag hard uit naar medicijnfabrikanten die volgens hem veel te hoge prijzen vragen. In een open brief in de Volkskrant dreigde hij bedrijven aan de schandpaal te nagelen, als zij de prijs voor hun geneesmiddelen niet kunnen verantwoorden. Bruins hoopt op die manier de maatschappelijke druk op de farma-industrie op te voeren. Sommige medicijnen kosten tot wel een een ton per patiënt per jaar.
Brexit
De scheidingsdatum van 31 oktober komt steeds dichterbij. Dat de Britse premier Boris Johnson daar serieus werk van wil maken, blijkt uit zijn besluit woensdag om de werkzaamheden van het parlement in Londen op te schorten tot 14 oktober. Gevolg is dat tegenstanders van een no deal-Brexit wellicht onvoldoende tijd hebben om nog te proberen die uittreding uit de Europese Unie te voorkomen.
Lees ook de column van Jelte Wiersma: Go Johnson, haal Verenigd Koninkrijk uit EU en maak het tot een succes
Dinsdag 3 september komt het Britse Lagerhuis weer voor het eerst samen na het zomerreces. De oppositie wil er meteen wetgeving doorheen loodsen die een harde Brexit voorkomt. De schorsing begint 9 september en duurt vijf weken.
Volgens een insider zou Johnson Conservatieve Britse parlementariërs hebben gewaarschuwd. Zij die het wagen mee te stemmen met een voorstel om een no deal-Brexit te voorkomen, worden uit de partij gezet. De partij van Johnson heeft maar een zeer kleine meerderheid in het parlement.
Op korte termijn is de belangrijkste zorg voor Nederland bij een harde Brexit dat er geen problemen ontstaan bij de douane. Op de langere termijn wordt bij een harde Brexit de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven harder geraakt dan die van bedrijven uit andere Europese landen, meldde het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) donderdag in een nieuw onderzoek.
Die initiële gevolgen voor Nederland zullen vooral in bedrijfstakken als de voedingsmiddelenindustrie, landbouw, chemie en handel te voelen zijn in de vorm van een kostenverhoging. De financiële dienstverlening, telecom en de reisbranche daarentegen zullen juist baat hebben bij Brexit.
Lastenverlichting
Misschien wel het belangrijkste vraagstuk voor het kabinet is hoe de lasten moeten worden verlicht. Burgers moeten de economische vooruitgang van de afgelopen jaren nu ook eindelijk eens voelen in de portemonnee.
Vooralsnog is dat nog niet gebeurd. Terwijl bedrijven forse winsten maken en bij de overheid het geld tegen de plinten klotst, blijven de lonen en de koopkracht juist achter.
Lees ook: De staat eist een steeds groter deel van uw salaris op. De verzorgingsstaat lijkt onverzadigbaar.
Nederlanders hebben de afgelopen jaren flink wat belastingverhogingen voor hun kiezen gekregen. De hypotheekrenteaftrek is flink versoberd, de btw ging omhoog, evenals de energiebelasting. Uit Leids onderzoek blijkt dat de gehele brutoloonstijging van de 50 procent meest verdienende werknemers tussen 2002 en 2015 is wegbelast.
Vlak voor de zomer deed premier Mark Rutte (VVD) een oproep aan bedrijven om de lonen te laten stijgen. Gebeurt dat niet, dan draait hij de voorgenomen verlaging van de winstbelasting voor het grote bedrijfsleven terug, dreigde hij. De komende weken zal blijken of de VVD ook de daad bij het woord voegt.