‘Rechts-conservatieve’ HJ Schoo-lezing Hoekstra doet stof opwaaien

De Elsevier Weekblad/HJ Schoo-lezing waarmee minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) maandagavond het nieuwe politieke seizoen opende, maakt veel los in de pers, op sociale media en bij politici. De toespraak, volgens sommige commentatoren weinig origineel, wordt bestempeld als rechts-conservatief. Daarmee zou Hoekstra zich stevig willen positioneren in de leiderschapsstrijd binnen het CDA.

Veel kranten besteden op hun voorpagina aandacht aan de HJ Schoo-lezing van Hoekstra. Zo kopt De Telegraaf, die de minister ook sprak over zijn toespraak, in grote letters ‘In de de bres voor middenklasse. Minister Hoekstra waarschuwt voor “giftige cocktail”‘. In het artikel legt het dagblad de nadruk op diens waarschuwing dat de middenklasse terecht vreest ‘van een kwartje weer een dubbeltje te worden‘. Ook benadrukt de krant dat de samenleving volgens Hoekstra op andere terreinen – immigratie, lastenverzwaring – ‘uit het lood’ dreigt te raken. Al met al vindt De Telegraaf het een ‘ronkend verhaal’.

Het Algemeen Dagblad, dat naar aanleiding van de HJ Schoo-lezing een groot vraaggesprek had met Hoekstra, vestigt ook vooral de aandacht op jan modaal en de strengere eisen die aan migranten zouden moeten worden gesteld. De krant kopt als volgt: ‘Leve de middenklasse. Minister Wopke Hoekstra prijst de ruggengraat van het land’, een verwijzing naar de lezing waarin de minister van Financiën Nederland een paradijs en ‘een bevoorrechte plek’ noemt. Toch luidt Hoekstra de noodklok over de verslechterende perspectieven voor de middenklasse, ‘normale Nederlandse gezinnen die de kern vormen van de samenleving’ en kraakt hij volgens de krant ‘harde noten’ over migratie, al wil hij niet aangeven of dat ook betekent dat Nederland minder migranten moet toelaten.

Volkskrant: ‘rechts geluid’, ‘beetje Thierry Baudet-achtig’

‘CDA-kroonprins Hoekstra laat rechts geluid horen,’ schrijft de Volkskrant, die vooral Hoekstra’s uitspraken over cultuur, identiteit en immigratie noemenswaardig acht. Politiek redacteur Yvonne Hofs vindt dat de lezing sprekend lijkt op de HJ Schoo-lezing die voormalig CDA-partijleider Sybrand van Haersma Buma (tegenwoordig burgemeester van Leeuwarden) in 2017 hield, maar vertoont volgens haar ook veel gelijkenissen met het in april verschenen ‘discussiestuk‘ van VVD-leider Klaas Dijkhoff.

Bekijk de HJ Schoo-lezing 2019:

Tot slot maakt Hofs nog een andere vergelijking met een rechtse politicus: ‘Hier en daar klinkt Hoekstra een beetje Thierry Baudet-achtig, bijvoorbeeld als hij zegt: “onze culturele identiteit, omgangsvormen, waarden en normen wortelen in de Klassieke Oudheid, het christendom en de Verlichting, en maken dat vrijheid, gelijkwaardigheid en de democratische rechtsstaat vandaag de dag onze meest fundamentele verworvenheden zijn.”‘ De Volkskrant-redacteur vindt dat, behoudens de verwijzing naar de Verlichting die Baudet zou verafschuwen, bovenstaand citaat ook uit de mond van de leider van Forum voor Democratie had kunnen komen.

Ook NRC stelt het thema identiteit centraal in de berichtgeving over de HJ Schoo-lezing. ‘Wopke Hoekstra: Nederlandse identiteit in gevaar,’ kopt het avondblad op zijn website. Dienstdoend NRC-redacteur Lamyae Aharouay vindt eveneens dat de CDA’er zich in het Haagse theater Diligentia presenteerde ‘als een politicus met rechts-conservatieve ideeën, sociaal-economisch en cultureel’. Als voorbeeld noemt ze Hoekstra’s opmerking dat onze identiteit en cultuur ‘worden weggerelativeerd’ en diens zorgen over de vaak gebrekkige integratie van nieuwkomers.

NRC: Hoekstra biedt net als Buma geen oplossingen voor problemen die hij benoemt

Voor de diagnose die Hoekstra stelt, ‘dat de samenleving uit balans dreigt te raken’, biedt de minister volgens Aharouay geen concrete oplossingen. Dat is volgens haar opvallend, vanwege de koers van ex-partijleider Buma, over wie binnen het CDA zorgen zouden zijn ontstaan. Dit omdat hij ‘alleen problemen benoemde zonder daar ook oplossingen voor aan te dragen’ en omdat Buma de partij ‘te rechts-conservatief’ zou hebben gemaakt.

Voor Trouw is immigratie het opvallendste thema dat Hoekstra in de HJ Schoo-lezing aansneed. De ochtendkrant kopt met ‘Hoekstra wil strengere eisen aan immigratie‘, en stelt dat de minister door strenger immigratie- en integratiebeleid betere perspectieven aan de middenklasse wil bieden. Daarbij horen strengere eisen aan vluchtelingen, maar ook ‘wederkerigheid’ – een terugkerend thema in de toespraak van de CDA’er – in het bedrijfsleven en investeringen in technologie passeren de revue.

De vele politieke commentatoren die Nederland rijk is, hebben op Twitter en in columns op internet eveneens veel aandacht voor de HJ Schoo-lezing van Hoekstra. Parlementair verslaggevers Ron Fresen van de NOS en Jan Hoedeman (AD) stellen dat uit alles wat Hoekstra doet, zegt en schrijft, blijkt dat hij de nieuwe CDA-partijleider wil worden. Diverse analisten – zoals ook EW-columnist Gerry van der List vorige week al schreef – zijn het erover eens dat de tweestrijd gaat tussen Hoekstra en vicepremier en minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge, die te boek staan als CDA-kroonprinsen. Hoekstra zou daarbij de rechterflank van de partij vertegenwoordigen, De Jonge de linkerflank.

Columnist Sitalsing vernietigend: ‘Niet één originele gedachte’

Het is dan ook niet verwonderlijk dat commentatoren aan de linkerkant van het politieke spectrum kritisch zijn over de inhoud van de lezing. Vooral Sheila Sitalsing (de Volkskrant) heeft geen goed woord over voor het verhaal van Hoekstra. Die doet ‘geen enkele poging om bij het CDA de ramen lekker open te zetten’. Volgens de columnist is er bij de ‘sociaal-christelijke vleugel’ van de partij dringend behoefte aan ‘iemand die de ramen tegenover elkaar openzet en de boel lekker laat doorwaaien’. Het zou vooral gaan om mensen die ‘in de kerk hebben geleerd dat barmhartigheid zich ook dient uit te strekken tot de vreemdeling en dat rentmeesterschap niet uitsluitend aan boeren kan worden overgelaten’.

Hoekstra geeft er met zijn toespraak geen blijk van dat hij naar die vleugel binnen zijn partij luistert, vindt Sitalsing. In plaats daarvan zou hij dezelfde koers varen als Buma, die er door haar van wordt beticht ‘zijn eigen burgermansangsten en ongemakken’ op de ‘witte, cultureel eenkennige Nederlander’ te hebben geprojecteerd. Voor de aftrap van de strijd om het CDA-partijleiderschap vindt Sitalsing de HJ Schoo-lezing ‘teleurstellend’, een ‘matig opgebouwd verhaal vol platgetreden paden over de Hollandse handelsgeest en observaties die al honderden keren zijn gedaan’. De uitsmijter van de column is vernietigend: ‘Niet één originele gedachte, niet één interessant voorstel dat niet al zestien keer eerder is gedaan, niet één zin die beklijft.’

Ze krijgt bijval van NRC-redacteur Lotfi El Hamidi, die zich vooral stoort aan het verhaal van Hoekstra over een migrant die de Nederlandse taal gebrekkig beheerst, zijn vrouw overheerst en allerlei eisen stelt aan de dokter die hij bezoekt. El Hamidi vindt het voorbeeld, dat volgens Hoekstra de falende integratie van ‘te veel migrantengezinnen’ aantoont, gedateerd: ‘Wopke, negentien-f*ckin’-vijfenegentig belde. Ze willen hun anekdotes en voorbeelden terug.’

De toespraak van Hoekstra is gedateerd, vinden ook andere journalisten. Zo noemt Remko Theulings, politiek verslaggever en commentator van televisieprogramma EenVandaag, de Schoo-lezing spottend een ‘duurzame traditie’: ‘Tekst wordt ieder jaar keurig gerecycled,’ waarna hij verwijst naar twee nieuwsberichten over vorige HJ Schoo-lezingen van Buma (2017) en VVD’er Edith Schippers (2016). Beiden waarschuwden daarin onder meer voor de gevolgen die immigratie heeft voor de Nederlandse identiteit, cultuur en waarden.

Follow the Money: Langetermijnvisie Hoekstra ‘interessant’ en ‘opsteker’

Eric Smit van Follow the Money, een onlineplatform voor onderzoeksjournalistiek, is positiever. Hij noemt het op Twitter ‘interessant dat Hoekstra het begin van een langetermijnvisie neerlegde en zelfs de concrete aanzet voor een industriepolitiek gaf’. Dat is ‘na meer dan anderhalf decennium van kompasloos politiek leiderschap (…) best een opsteker’.

Ook diverse politici reageren op de toespraak. Coalitiegenoot Jan Paternotte (D66) had naar eigen zeggen liever gezien dat Hoekstra bekend zou maken dat hij ‘betere bescherming voor de onafhankelijkheid van KLM nu eindelijk eens geregeld heeft’. Dit omdat een wet voor hoger taalniveau voor migranten, die twee jaar geleden is afgesproken, al klaar ligt.

Volgens SP-Kamerlid Sadet Karabulut maakt Hoekstra zich schuldig aan ‘migranten aanwijzen als het probleem’. Dat is volgens haar weinig ‘origineel’ en ‘verfrissend’. De echte schuldigen aan problemen in Nederland zijn volgens Karabulut de banken, multinationals, regeringen met het CDA en ‘de permanente oorlog’. Ze roept haar volgers op, ‘zonder ook maar één integratieprobleem te bagatelliseren’, tot het volgende: ‘Trap er niet in.’

Lees hieronder een samenvatting van de HJ Schoo-lezing terug via Twitter:

HJ Schoo-lezing 2019 – Curated tweets by ewmagazinenl