Boerenopstand zet door: nieuwe protesten op komst

Bij het Gelderse Winterswijk hebben boeren donderdag drie uur lang geprotesteerd tegen het stikstofbeleid en de modellen van het RIVM, waar ook in de Tweede Kamer aan wordt getwijfeld. De wegblokkade in de Achterhoek is voorlopig niet het laatste protest. Donderdag 16 oktober willen de boeren opnieuw massaal protesteren. Vier ontwikkelingen in het hoogoplopende conflict tussen boer en overheid.

Blokkade toegangswegen natuurgebied Winterswijk

Boeren hebben met ongeveer honderd trekkers drie toegangswegen naar het natuurgebied Wooldse Veen bij Winterswijk in de Achterhoek geblokkeerd. Daardoor kwam het werk van de provincie Gelderland, die er natuurherstel uitvoert, urenlang stil te liggen. Met de actie, die van 10.00 uur tot  13.00 uur duurde, uitten de demonstranten hun onvrede over het stikstofbeleid rond natuurgebieden.

‘We doen dit voor heel Nederland, want er zijn ruim 160 natuurgebieden in Nederland waar natuurherstel moet helpen om de stikstofuitstoot te verminderen,’ zei melkveehouder en protestleider Alfred Scholten. ‘Alle boeren rond dergelijke gebieden worden oneerlijk getroffen.’ Volgens hem geldt dat in het bijzonder voor Wooldse Veen, omdat het gebied zich uitstrekt tot over de grens met Duitsland. ‘Aan de Duitse kant mogen de boeren wel van alles. Daar moet in Europees verband beleid voor komen,’ vindt de protestleider.

De boeren rond het gebied vrezen dat ze hun bedrijf moeten sluiten als de landbouw er aan banden wordt gelegd ten faveure van natuurherstel in de beschermde gebieden voorrang krijgt op de landbouw. Rond Winterswijk liggen vier van dergelijke gebieden.

Volgens de Gelderse gedeputeerde Peter Drenth (CDA), die donderdag met de demonstranten in gesprek ging, is het werk van de boeren niet in gevaar. Scholten en de andere boeren zijn daardoor niet gerustgesteld: ‘Onze zorg is daardoor niet afgenomen,’ reageerde Scholten. ‘Want uiteindelijk is het de landelijke overheid die bepaalt.’

Boeren komen met schadeclaim, twijfel aan modellen RIVM

De onvrede over het stikstofbeleid van de overheid zwelt bij boeren steeds verder aan. Woensdag kondigde het boerencollectief Stichting Stikstofclaim een schadeclaim tegen het kabinet en de provincies aan.

‘De maatregelen worden genomen op basis van het rekenmodel Aerius van het RIVM, dat een onzekerheid rapporteert in de berekeningen van 50 tot 100 procent en nooit gevalideerd is met metingen,’ schrijft Stichting Stikstofclaim, die de overheid ‘onzorgvuldig handelen’ verwijt. De financiële schade die daardoor zou ontstaan, wil het boerencollectief verhalen op politiek Den Haag.

‘Een extreem, absurd hoog bedrag‘,  zegt voorzitter Johan Spithoven tegen De Telegraaf. Boeren die willen deelnemen aan de collectieve schadeclaim leggen daarvoor 150 euro in. ‘Iedereen heeft het recht om een claim in te dienen,’ zegt een woordvoerder van het ministerie van Landbouw tegen de krant. ‘We zien het wel tegemoet.’

Een belangrijke boosdoener is volgens de boeren het Rijksinstituut voor Voorlichting en Milieu (RIVM), een zelfstandig onderdeel van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Volgens berekeningen van het instituut is dat de agrarische sector verantwoordelijk voor 46 procent van de totale stikstofuitstoot. Als gevolg daarvan dreigen overheidsmaatregelen die het boeren moeilijk maakt om hun hoofd boven water te houden.

Eind september had de boerenstichting Mesdag Zuivelfonds, die onderzoek in de melkveehouderij financiert, al inzage geëist in de rekenmodellen van het RIVM. Mesdag Zuivelfonds probeert daar al jaren meer opheldering over te krijgen, maar vooralsnog zonder succes. Deze maand ging voorzitter van het fonds Jan Cees Vogelaar in gesprek met het instituut, dat hem toezegde dat het fonds inzage krijgt in de modellen. Tot dusver wilde het RIVM daar geen transparantie over geven.

Amerikaanse wetenschappers die het RIVM heeft ingeschakeld, hebben twee bezwaren tegen gebruikte modellen, schrijft Trouw. Die zouden de herkomst van de stikstof (bijvoorbeeld een veehouderij) niet kunnen aantonen, en evenmin zou het instituut te veel werken met schattingen, als een van de ruim driehonderd meetstations in het land geen bruikbare meting oplevert. Het RIVM staat naar eigen zeggen nog altijd volledig achter ‘het robuuste en wetenschappelijk verantwoorde rekenmodel’, zegt een woordvoerder tegen de NOS. ‘Dat er nu een club is die het niet eens is met de uitkomsten doet niets af aan het onderzoek. Wij maken geen beleid. Wij meten alleen.’

CDA, VVD, SGP eisen ‘transparantie’, Schouten verdedigt RIVM

Ook een aanzienlijk deel van de Tweede Kamer heeft serieuze twijfels aan de juistheid van de berekeningen van het RIVM. Regeringspartij CDA heeft bij monde van Kamerlid Jaco Geurts het instituut verzocht om ‘zekerheid’ te bieden over het gebruikte rekenmodel. Volgens hem is het ‘een beetje een black box‘: ‘Dit model is zo bepalend voor wat er gaat gebeuren in Nederland, dat daar echt geen enkele twijfel over mag zijn,’ aldus Geurts bij WNL Goedemorgen Nederland:

Coalitiepartner VVD steunt de oproep tot meer duidelijkheid. Volgens Helma Lodders, die samen met Geurts een motie indiende, hebben boeren ‘recht op transparantie en berekeningen achter de cijfers’.

Ook SGP-Kamerlid Stoffer trekt ten strijde tegen het stikstofbeleid van de overheid, die volgens hem met twee maten meet. Hij stelt dat boeren en bouwers zwaarder worden aangeslagen dan automobilisten, en noemt dat ‘onacceptabel’.

Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Carola Schouten (ChristenUnie) verdedigt het RIVM, dat onder haar ministerie valt maar wel een zelfstandig instituut is. Het model dat het instituut gebruikt, is volgens haar de enige en dus ook beste manier om te bepalen wie verantwoordelijk is voor de neerslag van stikstof in de natuur. ‘Het is het model dat we hebben,’ zegt Schouten. De minister onderzoekt wel of het model kan worden verbeterd, bijvoorbeeld door het toevoegen van meer data uit meer meetpunten: ‘Het RIVM wil dat zelf ook.’, verzekert de minister. Toch denkt het ministerie niet dat uitgebreidere metingen veel aan de uitkomsten zullen veranderen.

Woensdag raakten coalitiepartners VVD en D66 met elkaar in conflict over de maatregelen die moeten worden genomen om de stikstofuitstoot. D66-Kamerlid Tjeerd de Groot, die de veestapel wil halveren en daarom werd uitgejoeld tijdens het boerenprotest vorige week, moeten boeren kiezen tussen ‘kringlooplandbouw‘ of stoppen. ‘Een tussenweg is er niet.’ De Groot vindt dat in het landbouwbeleid van de afgelopen jaren te weinig rekening is gehouden met de natuur.

‘Dit accepteer ik niet,’ reageerde Lodders (VVD) woedend. ‘We hebben de boeren nodig, anders blijft er straks geen een meer over.’ Ze vindt dat de agrarische sector de afgelopen decennia al veel hebben gedaan – de stikstofuitstoot in de landbouw is sinds 1990 met 64 procent gedaald – en is tegen allerlei nieuwe verplichtingen voor boeren. ‘Ik verdom het om de boeren in de hoek te zetten. Ik ben echt boos.’

Boeren bereiden nieuw megaprotest voor op het Binnenhof

Farmers Defence Force organiseert een nieuw protest op 16 oktober. Een grote groep boeren zal opnieuw op trekkers zich richting Den Haag begeven. De bedoeling is om via het RIVM in Bilthoven naar het Binnenhof in Den Haag te rijden en daar de omgeving stil te leggen.

Volgens de woordvoerder van Farmers Defence Force, Sita van Keimpena, weigert het RIVM openheid te geven over zijn cijfers: ‘We worden aangewezen als de schuldige, maar we weten niet op basis waarvan.’

Het RIVM ontkent dat ze berekeningen geheim willen houden:

Het protest wordt groter opgezet dan de vorige keer. De boeren willen meerdere dagen blijven. Famers Defence Force roept daarom boeren op om te zorgen voor genoeg eten, drinken en spullen om te overnachten. Van Keimpena kondigde al aan dat de boeren niet vertrekken ‘voordat hun eisen zijn ingewilligd’.

Volgens de voorzitters van de protestgroep nemen ook vissers deel aan het protest. Ook deze sector zou lijden onder beslissingen van het kabinet. Een reactie van Van Keimpena bij de NOS: ‘Vissers weten niet wat de toekomst voor ze in petto heeft. De Noordzee wordt volgezet met windmolens, ze hebben steeds minder plek om te vissen.’

De boeren zijn zich bewust van alle overlast die ze veroorzaken met de grote protesten. Daarom organiseren ze woensdag 17 oktober een zogenoemd boer-burger ontbijt. Mochten de boeren genoeg bedrijven en sponsoren vinden die voedsel leveren, is het ontbijt een manier om de ‘Nederlandse burgers te bedanken voor hun onvoorwaardelijke steun’.

https://twitter.com/FarmersForce/status/1182279913107312641