Het Friese dorp Jorwerd werd afgelopen weekeinde opgeschrikt door een windmolen die dwars over de weg viel. Het gevaarte van 32 meter stond op een boerenerf en volgens Omroep Fryslân waaide de windmolen om door de kracht van de wind. De boerderij werd niet geraakt. Naast de verkeershinder die het ongeluk veroorzaakte, rijst de vraag hoe een windmolen kan omvallen tijdens een zware windvlaag. Windmolens worden niet overal enthousiast onthaald. Vier bezwaren tegen windmolens.
Windmolens lekken schadelijke gassen
Windmolens lekken een ‘extreem zwaar en schadelijk broeikasgas’, kopte De Telegraaf eind oktober. De turbines bevatten zwavelhexafluoride, afgekort SF6. Dat wordt al sinds de jaren zestig gebruikt om in windmolens het risico op kortsluiting te doen afnemen. Aangezien een SF6-molecuul een sterk broeikasgas is – het zorgt voor evenveel broeikaseffect als 23.500 kilo CO2 én blijft duizenden jaren actief – zou de schade groot zijn als het vrijkomt.
Lees ook de column van Simon Rozendaal: Bomen planten in plaats van windmolens
SF6 wordt vaak gebruikt in het midden van de windmolen. Het gas heeft koelende eigenschappen en de brandlast is minimaal, waardoor het goed geschikt is als isolatiemateriaal. Het wordt niet alleen gebruikt in windmolens, maar ook bij bijvoorbeeld hoogspanningsstations.
Door slijtage kan het gas lekken, wat kan zorgen voor honderden kilo’s SF6 in de atmosfeer. De producenten van apparatuur voor hoogspanningshuisjes zoeken naar alternatieven, maar die zijn er vooralsnog niet. Volgens netbeheerder TenneT is SF6 onmisbaar en is elke elektriciteitsmaatschappij genoodzaakt om SF6 te gebruiken.
Volgens belangenorganisatie WindEurope voorkomen windmolens nog steeds veel meer schadelijke uitstoot dan ze veroorzaken, zelfs bij het lekken van zwavelhexafluoride in de atmosfeer. De in Brussel gevestigde belangengroep, die zevenhonderd leden in zestig landen heeft en het gebruik van windenergie in Europa wil stimuleren, beweert dat er in de afgelopen zes jaar weliswaar 900 kilo aan SF6 is gelekt, maar dat dit in geen verhouding staat tot de hoeveelheid CO2 die zou zijn uitgestoten zónder de windmolens.
Volgens WindEurope zou ruim 70.000 keer zoveel CO2 zijn uitgestoten als alle energie die windmolens hebben opgewekt, zou zijn opgewekt door kolencentrales. De organisatie heeft geen vergelijking gemaakt tussen windenergie enerzijds en kernenergie of aardgas anderzijds.
Slagschaduw
Waar windmolens staan, is slagschaduw te verwachten. Slagschaduw – de schaduw die er komt als de rotorbladen draaien – wordt als hinderlijk ervaren door omwonenden. Dat komt door de wisseling tussen schaduw en licht, alsof er de hele dag een licht knippert.
Daarnaast geeft het knipperende licht dat vliegverkeer moet waarschuwen boven op de turbine overlast. Dat is bijvoorbeeld het geval in Leidschendam-Voorburg. De windmolen die er staat, heeft de afgelopen jaren voor een stroom klachten gezorgd, onder meer over het knipperlicht. De eigenaar van de windmolen heeft ervoor gezorgd dat het licht ’s nachts uit staat, maar het kan nog beter, bijvoorbeeld door een licht dat alleen knippert wanneer een radar een naderend vliegtuig opmerkt.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Geluidsoverlast
Windmolens kunnen verschillende soorten geluiden produceren. De zogenoemde ‘aerodynamische geluiden’ – ruisachtig – zijn afkomstig van de draaiende rotorbladen. De ‘mechanische geluiden’ worden veroorzaakt door bijvoorbeeld de generator en de tandwielkast.
De overlast is afhankelijk van het type turbine, de nieuwste modellen veroorzaken nauwelijks geluid. Daarnaast is het afhankelijk van het toerental en de vormgeving van de rotorbladen.
Volgens de Rijksoverheid mag een windmolen overdag gemiddeld niet meer dan 47 decibel geluid maken, in de nacht niet meer dan 41 decibel.
Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hebben omwonenden vaak last van het geluid. Er is niet voldoende bewijs om gezondheidsproblemen vast te stellen, maar er kunnen gezondheidsklachten ontstaan wanneer omwonenden het idee hebben dat hun kwaliteit van leven verslechtert door de windmolens. Het gegeven dat het geluid van windmolens kan leiden tot slaapproblemen, wordt niet ontkracht, maar er zijn nog niet voldoende gegevens beschikbaar. Uit een GGD-informatieblad blijkt dat mensen meer hinder ervaren wanneer zij vanuit huis een windturbine kunnen zien.
Een praktijkvoorbeeld van dorpelingen die last hebben van een windmolen, zijn de mensen in Nieuw-Beijerland. Tussen Nieuw-Beijerland en Piershil ligt Windpark Spui met vijf windmolens van 200 meter hoog. Mark Speldenbrink is woordvoerder van de Nieuw-Beijerlandse dorpsvereniging Filipopers en pleit voor een onafhankelijk onderzoek naar de gezondheid en het welbevinden van omwonenden. Volgens hem is vooral de geluidsoverlast groot. ‘Wij willen graag dat technici en medici bij wijze van spreken hun tentje in onze achtertuin opzetten en komen luisteren naar de overlast van de wieken. Want zoals je gevoelstemperatuur hebt, heb je ook zoiets als gevoelsgeluid. Dat betekent dat in een stille omgeving het geluid als twee keer zo hard wordt ervaren.’
Geluid van een 200 meter hoge windmolen
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Schade voor flora en fauna
In oktober 2018 kwam de Eemshaven in het nieuws toen ecologen de alarmklok luidden over dode vogels aan de voet van 22 windmolens. De Eemshaven is een hotspot in de trekroutes van veel vogels en vleermuizen. De ecologen eisten meer duidelijkheid over de gevaren van de molens voor de dieren.
Meer over dit onderwerp: Vogels zijn weerloos tegen de molens
‘Als hier straks molens bijgebouwd zijn, gaan er per jaar ongeveer vijfduizend vogels dood door de windmolens,’ vermoedde onderzoeksleider Allix Brenninkmeijer destijds.
Bij RTV Noord vertelde Brenninkmeijer dat de provincie bekijkt of het mogelijk is 30 uur van tevoren te voorspellen of er grote zwermen vogels aankomen. Tijdens zo’n ‘trekvogelpiek’ kan een deel van de windmolens worden stilgezet om vogellevens te sparen.
Inmiddels staan er honderd windmolens in het gebied. Exploitanten van nieuwe windparken in de Eemshaven moeten de wieken van windturbines straks af en toe stilzetten. De komende jaren houden ze bij hoeveel vogelslachtoffers er vallen onder welke windturbines. Daarna wil de provincie dat ze binnen vier maanden een plan voorleggen met maatregelen. Volgens het provinciebestuur valt nu al te concluderen dat er geen andere maatregel zo effectief en financieel te behappen is als gerichte stilstand van turbines.