Controverse over Holocaust, ook 75 jaar na Auschwitz

Bijna 75 jaar nadat Auschwitz werd bevrijd door het Russische Rode Leger is de Holocaust nog steeds veelbesproken. Deze week lagen de webwinkels Amazon en Bol.com onder vuur door de verkoop van Auschwitz-producten. Bij de nieuwe omroep Ongehoord Nederland werd gediscussieerd over het wel of niet tolereren van Holocaust-ontkenners. En de Duitse bondskanselier Angela Merkel bracht een bezoek aan het voormalige Duitse vernietigingskamp.

Merkel op bezoek in Auschwitz-Birkenau

Angela Merkel bracht vrijdag, voor het eerst sinds haar aantreden veertien jaar terug, een bezoek aan concentratiekamp Auschwitz-Birkenau in de Poolse plaats Oswiecim. Aanleiding was het tienjarige bestaan van de Auschwitz-Birkenau Foundation, die zich inzet voor behoud van het kamp als herinnering aan de vernietiging van de Joden.

Tijdens het bezoek hield de bondskanselier een minuut stilte bij de Zwarte Muur, de plaats waar gevangenen werden geëxecuteerd. Daarna kreeg ze een rondleiding door het kamp, legde ze een krans en hield ze een toespraak. Ook de Poolse minister-president Mateusz Morawiecki was aanwezig.

‘Ik schaam mij diep. Het moet duidelijk zijn dat Duitsland als dader als enige verantwoordelijk is voor de misdaden. Dat zijn wij verschuldigd aan de slachtoffers. De daden zijn onderdeel van de nationale identiteit,’ zei Merkel tijdens haar toespraak.

De Duitse regering heeft 60 miljoen euro geschonken aan de Auschwitz-Birkenau Foundation. Zij is daarmee de grootste donateur. De Verenigde Staten staat op de tweede plaats, met een donatie van 15 miljoen euro. Met deze bijdrage wil Merkel duidelijk maken dat Duitsland zich blijft inzetten voor ‘de bescherming van het Joodse leven en een krachtiger bestrijding van het antisemitisme in Duitsland’.

Merkels bezoek komt op een bijzonder moment. Op 27 januari 2020 is het 75 jaar geleden dat het concentratiekamp werd bevrijd door het Russische Rode Leger. De bevrijding wordt groots herdacht. Hierbij zullen ook premier Mark Rutte, koning Willem-Alexander en koningin Máxima aanwezig zijn.

Amazon verkoopt Auschwitz-kerstversiering

De Amerikaanse webwinkel Amazon kwam in de eerste week van december onder vuur te liggen. Het Auschwitzmuseum twitterde op 1 december verontwaardigd over kerstversiering die online te koop was. Op de producten waren foto’s afgebeeld van het concentratiekamp.

Het museum riep de webwinkel op om de producten te verwijderen. ‘Auschwitz op een flessenopener is verontrustend en respectloos. We vragen aan Amazon om de items van deze aanbieders te verwijderen.’

Na de tweet van het museum ontstond een golf van verontwaardiging op sociale media. Mensen vroegen zich af ‘wie zoiets zou willen kopen of zelfs maar maken’. Daarop besloot Amazon de producten van de website te halen. De versieringen zouden afkomstig zijn van aanbieder ‘fcheng’ uit China.

Bol.com verkoopt schilderij van Auschwitz

Later in de week bleek ook Bol.com Auschwitz-gerelateerde producten te verkopen, zoals muurdecoratie met grote foto’s van het concentratiekamp. Ook in het geval van de Nederlandse webwinkel bleek een externe partij de aanbieder van de producten, het Friese bedrijf MuchoWow.

Bol.com liet aan RTL Nieuws weten dat het niet controleert wat er precies te koop wordt aangeboden. ‘Met tienduizenden partners is het onmogelijk om al het aanbod te scannen op invulling van de content’. Maar de Auschwitz-decoratie vond de webwinkel wel erg ongepast. Die is inmiddels verwijderd.

In een reactie die via Bol.com naar buiten is gebracht, verontschuldigt MuchoWow zich. ‘Wij bieden onze excuses aan iedereen aan die dit als kwetsend heeft ervaren. Wij stellen alles in het werk om onderwerpen zoals deze of andere afbeeldingen en foto’s met een negatieve lading nooit meer af te beelden op artikelen.’

Medeoprichter Ongehoord Nederland stapt op

Regisseur Haye van der Heden, medeoprichter van de nieuwe omroep Ongehoord Nederland, was op zondag 1 december te gast in mediaprogramma De Perstribune (NPO Radio 1) om te vertellen over zijn nieuwe omroep. Van der Heyden brak een lans voor vrijheid van meningsuiting. Die zou volgens hem moeten gelden voor iedereen, ook voor mensen met wie hij het hartgrondig oneens is.

Vervolgens werd Van der Heyden gevraagd naar kwesties waarover de oprichters van Ongehoord Nederland het niet eens zijn. ‘Holocaustontkenning en pedofilie. Dat zijn twee onderwerpen waarvan je zegt (…) als die mensen zich ongehoord voelen, moet je die dan een podium geven,’ vroeg hij zich af. Hij gaf zelf ook het antwoord: ‘Ik vind in wezen: alle ongehoorden, vind ik, mogen iets zeggen.’

Hij zei dat daar wel een stevig weerwoord op kan of moet worden gegeven. ‘Wij kunnen wel zeggen: daar zijn we het helemaal niet mee eens, of voor mijn part kunnen we er zelfs een rood kruis doorheen zetten van: “Wij nemen hier afstand van”, maar in wezen vind ik wel dat iedereen gehoord mag worden.’

Zijn optreden kwam hem op een storm van kritiek te staan, waarna Van der Heyen besloot op te stappen. Op Twitter verduidelijkte hij dat hij de Holocaust vreselijk vindt: ‘Er is niets gruwelijkers geweest dan de Holocaust. En het is bewezen dat die heeft plaatsgevonden. Kwade tongen willen beweren dat ik dat niet zou vinden.’

Ongehoord Nederland wil een stem geven aan mensen die hun standpunten te weinig in de media terugvinden, zoals kritiek op de Europese Unie, op immigratie en het klimaatbeleid. Die komen volgens oprichter Arnold Karskens te weinig aan bod. Van der Heyden zal zijdelings betrokken blijven bij de omroep.

Ook het Ernst Deutsch Theater in Hamburg stopte de samenwerking met Van der Heyden. Een toneelstuk dat hij schreef is uit hun programmering gehaald. ‘Wij kunnen als theater niet met zo’n auteur samenwerken,’ laat een woordvoerder vrijdag weten aan NDR.