Gepensioneerd strafrechter Frank Wieland vindt dat slachtoffers te veel rechten hebben in de rechtszaal en dat daarmee het strafproces in het geding is.
In een interview met de Volkskrant zegt de oud-rechter van onder meer het proces tegen Willem Holleeder dat hij een boek wil uitbrengen met als een van de thema’s het in zijn ogen ‘doorgeschoten’ slachtofferspreekrecht. Volgens Wieland tast de sympathie die volgt op het verhaal van het slachtoffer de onpartijdigheid van de rechter aan.
Lees het coververhaal terug over de Nederlander van het Jaar 2019: Derk Wiersum (1975-2019)
In 2016 trad een wet in werking die alle ruimte geeft aan slachtoffers om tijdens het proces hun verhaal te vertellen. Eerder hadden slachtoffers maar beperkt spreekrecht. De wet biedt slachtoffers ook de mogelijkheid om te reageren op de uitgesproken straf. Processen waren altijd erg ‘dadergericht’ en de nieuwe wet moest de positie van het slachtoffer verbeteren.
De wet geldt niet voor alle rechtszaken. Het spreekrecht voor slachtoffers geldt bij rechtszaken waarvan de straf hoogstwaarschijnlijk minstens acht jaar bedraagt en bij specifieke misdrijven, zoals zedendelicten, bedreigingen en dodelijke verkeersongevallen. Volgens het Openbaar Ministerie moeten slachtoffers door Slachtofferhulp worden bijgestaan bij de voorbereiding op het proces.
Plan van Fred Teeven
Destijds onderschreef de Raad voor de Rechtspraak het idee van toenmalig staatssecretaris van Veiligheid en Justitie Fred Teeven (VVD) om slachtoffers meer aan het woord te laten. De Raad, die rechters faciliteert om zo goed mogelijk tot een vonnis kunnen komen, ging ervan uit dat rechters zo meer voor slachtoffers kunnen betekenen.
Volgens de Raad lagen er ook twee risico’s op de loer. Zo bestaat het gevaar dat het slachtoffer zich dubbel gedupeerd voelt, met zowel het aangedane leed als de gang van zaken tijdens het proces. Het tweede risico is dat spreektijd hoge verwachtingen bij het slachtoffer kan wekken, die zich vervolgens niet vertalen in het vonnis. Dat kan tot grote teleurstelling leiden.
‘Leer ermee leven’
Over de trauma’s van slachtoffers zegt Wieland: ‘Begeleid niet alleen het slachtoffer, maar begeleid ook de dader. Ik denk vaak dat slachtoffers beter geholpen zijn met een gedragsdeskundige, dan wanneer je ze de molen van de rechtspraak in sleept. Als een slachtoffer zegt: de dader heeft twee jaar gekregen, maar ik heb levenslang, dan denk ik: dat doe je zelf. Dat is hard, maar dat doe je echt zelf. Leef met je verlies, het kan je gebeuren. Het kan ons allemaal gebeuren. Dat is vreselijk, maar leef ermee. Je kunt ook onder de tram komen en een been verliezen. Er is geen andere manier dan het te accepteren.’
Wat vindt u? Zijn de verhalen van slachtoffers een waardevolle toevoeging in het rechtsproces, of gaat het om de bestraffing van daders en loopt het rechtsproces gevaar als slachtoffers te veel ruimte krijgen om hun zegje te doen? Praat mee! De Stelling van de dag luidt:
Geef uw mening onder dit artikel. U kunt alleen reageren als u abonnee bent.
Let op: door uw mening te geven, gaat u ermee akkoord dat de redactie van Elsevier Weekblad uw reactie kan uitlichten in de digitale rubriek Reacties op de stelling.