Planbureau voor de Leefomgeving opnieuw de mist in

Een pijnlijke rekenfout van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL): het verduurzamen van anderhalf miljoen huizen gaat 40 tot 50 procent meer kosten dan de eerder geschatte honderden miljoenen euro’s. Volgens minister Eric Wiebes (VVD) blijven de plannen betaalbaar.

Waarmee heeft het Planbureau zich misrekend?

In het Klimaatakkoord is afgesproken om anderhalf miljoen huizen in Nederland te verduurzamen. Die huizen krijgen een betere isolering en gaan van het gas af. Het PBL maakte vorig jaar een schatting van de kosten: ‘honderden miljoenen’ euro’s.

De vereniging van woningcorporaties Aedes beklaagde zich direct na de bekendmaking van die cijfers al over de rekensom. Volgens Aedes kosten de ingrepen miljarden euro’s, zo’n 40 tot 50 procent meer dan de eerdere schatting. Na de klacht ging de vereniging in gesprek met de rekenmeesters van het PBL. Die erkennen nu, na vragen van het Algemeen Dagblad, dat zij niet alle kostenposten hebben meegenomen in de berekening.

Wat heeft het PBL over het hoofd gezien?

In het NOS Radio 1 Journaal zei PBL-onderzoeker Nico Hoogervorst dat er ‘een paar kleine kostenposten zijn vergeten’. Zo is niet meegerekend dat de ondernemers die huizen verbouwen ook winst willen maken en extra kosten berekenen om zich tegen ondernemersrisico’s in te dekken.

Ook heeft het Planbureau niet gerekend op de hogere kosten van architecten, constructeurs en installatieadviseurs die door de extra vraag ontstaan. Hoogervorst belooft Aedes dat die kosten bij de volgende doorrekeningen van het Klimaatakkoord worden meegenomen. Volgens de onderzoeker blijft de doorrekening van het PBL nog steeds betrouwbaar en gaat het slechts om kleine verschillen.

Uit de doorrekening van het Klimaatakkoord bleek dat de verduurzaming van huizen een relatief kostbare maatregel is, terwijl nog onzeker is wat het aan baten oplevert.

Ging het Planbureau al eerder in de fout?

De rekenfout van het Planbureau is de nieuwste in een reeks. Vorig jaar waren politici woedend nadat het PBL oude cijfers had gebruikt om de stijging van de energierekening te berekenen. Door die foute berekening ging minister van Economische Zaken Eric Wiebes ervan uit dat de energierekening in 2019 maximaal 108 euro hoger zou zijn dan in 2018. Uiteindelijk bleek de rekening voor een gezinshuishouden gemiddeld met 334 euro te stijgen.

Wiebes sprak eerder van ‘bangmakerij’ toen energievergelijkingssites waarschuwden voor de hogere energierekening. Na de blunder moest Wiebes in de Tweede Kamer door het stof.

Het Planbureau onderschatte eerder het bereik van elektrische auto’s. Een stekkerauto haalde al in 2018 het aantal kilometers dat het PBL voorzag voor 2050.

Hoe reageren politici op de nieuwe rekenfout?

Politieke partijen reageren verontwaardigd op de onzorgvuldigheid van het Planbureau voor de Leefomgeving. PVV-leider Geert Wilders noemt het de ‘leugens van de Groene Khmer’, een zinspeling op het Cambodjaanse dictatoriale regime in de tweede helft van de vorige eeuw. Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet ziet zijn gelijk bevestigd dat de kosten van het Klimaatakkoord hoger uitvallen. Volgens hem gaat het om 1.000 miljard euro.

Volgens minister Wiebes is de rekenfout te overzien en past het Planbureau de ramingen voortdurend aan. ‘Sommige zaken blijken goedkoper dan gedacht, andere dingen duurder. Steeds weer pas je je ramingen aan, maar het uitgangspunt blijft dat het voor iedereen betaalbaar blijft.’