Snakken naar heroïek tijdens coronacrisis

De bijna 100-jarige oorlogsveteraan Tom Moore heeft in het zwaar door corona getroffen Verenigd Koninkrijk een record bedrag van 23 miljoen euro (20 miljoen pond) opgehaald voor de nationale ziekenhuizen. Om duidelijk te maken dat het hier om een militaire operatie ging, vormde het 1ste bataljon van de Yorkshire Regiment een erewacht.

Met een stevig gewicht aan militaire decoraties en het oudstrijders-embleem op de blauwe blazer, voltooide kapitein b.d. Moore achter zijn rollator de laatste meters van zijn – volgens premier Boris Johnson – ‘heroïsche krachtsinspanning’.

Het slot van zijn sponsorloopje van 2,3 kilometer werd direct op televisie uitgezonden. Prins Harry en zijn vrouw Meghan, de hertog en hertogin van Cambridge, spraken op de BBC hun grote waardering uit voor de ‘one man fundraising machine’. Een miljoen Britten hebben geld gestort.

Overlevingsdrang

En dat allemaal omdat de hoogbejaarde Moore dagelijks tien rondjes van 23 meter loopt en dat tien dagen wil volhouden tot zijn 100ste verjaardag. Een half miljoen Britten hebben een petitie getekend om kapitein Moore in de adelstand te verheffen. Premier Boris Johnson zinspeelde daar al op. Niet zozeer vanwege die rollatorrondjes, maar vanwege het nationale enthousiasme dat kapitein Moore in deze crisisomstandigheden wist los te maken. De mensen snakken naar heroïek, overlevingsdrang en vooral naar saamhorigheid. Patriottisme als reddingsboei. Het leger is de onwrikbare instantie waarop het volk in uiterste nood kan vertrouwen.

Althans in Groot-Brittannië. Nederlanders laten zich er niet zo door meeslepen. Hier schilderen mensen een rood hart op een wit T-shirt en hangen het uit om hun steun aan het zorgpersoneel te betuigen. Of ze plaatsen een pluchen beertje voor het raam om de kinderen te vermaken, waardoor ze tegelijkertijd laten blijken zich betrokken te voelen bij het lot van ons allemaal. Bijna iedereen doet opeens ook bijzonder aardig tegen de vakkenvullers in de supermarkt.

Toch zie je ook hier wel iets van die militaire tendens als nationale overlevingsstrategie. Zr. Ms. Karel Doorman voer uit naar de West om humanitaire hulp te verlenen en op de kade zwaaide een flink aantal cameraploegen de bemanningsleden uit. Hun familieleden mochten er niet bij zijn in Den Helder, waar de marinemensen al veertien dagen in quarantaine zaten. Stoer, maar echt veel maakte dat ook weer niet los in de publieke opinie. Geen gejubel, want matrozen en mariniers doen gewoon hun werk, toch?

Vrolijke marsmuziek

Om de bevolking een hart onder de riem te steken, filmden 135 muzikanten van vier militaire kapellen (mariniers, landmacht, luchtmacht en marechaussee) hun online repetitie. Daar werd een prachtig videootje van samengesteld: Samen Sterk! Vrolijke marsmuziek om het land uit de put te blazen. Op social media kreeg het opwekkende filmpje vele honderden ‘likes’, maar ook weer geen duizenden of tienduizenden. Laat staan een miljoen donateurs, zoals in Engeland.

De kazernes zijn de laatste maanden uitgestorven, want ook militairen moeten afstand houden. Natuurlijk liggen er scenario’s klaar om de krijgsmacht in te zetten als de situatie onhoudbaar wordt en het volk aan het plunderen slaat. Maar vooralsnog bestaat de militaire bijdrage aan de corona-bestrijding vooral uit het beschikbaar stellen van beademingsapparatuur en een aantal medische specialisten. Vaak hadden zij ervaring opgedaan in Irak en Afghanistan, waar de veldhospitalen na bomontploffingen ineens worden overspoeld met zwaargewonden en waar de artsen duidelijke criteria hebben voor wie ze het eerst moeten helpen.

Triage is dan de term en die wordt nu ook hier in ziekenhuizen gebruikt. Het is een woord uit het Frans. Het begrip stamt uit de Napoleontische oorlogen rond 1800, toen vooral de veldtocht naar Egypte en Syrië desastreus verliep en massa’s zwaar gewonden de geïmproviseerde lazaretten werden binnengedragen. Triage stond voor voorselectie; selectie en keuze. Om zo veel mogelijk levens te redden, mochten de artsen geen tijd verspillen aan de jongens die nog even konden wachten en evenmin aan de jongens die toch al ten dode waren opgeschreven.

Rutte’s triage in de besluitvorming

Triage wordt soms ook wel gebruikt voor het zorgvuldig selecteren van koffiebonen. Premier Mark Rutte (VVD) zei tijdens een van zijn eerste corona-persconferenties een keer ‘triage plegen’ toen hij het had over het uit elkaar halen van ingewikkelde besluitvorming en het stap voor stap beslissen. Dat was een rare verspreking. De militair-medische triage staat voor de meest brute vorm van menslievendheid en daarom maakt het de ernst duidelijk van wat de Europese landen in deze coronacrisis doormaken.

Nederlanders klampen zich in deze benarde tijden veel minder dan de Britten vast aan militaire symboliek. Trots op het uniform? Dat is hier toch meer iets voor sommige lagen van de bevolking. Nu kan het niet vanwege corona, maar normaal stroomt het publiek toe bij de veteranendagen, de militaire taptoes en de Vlootdagen. De open dagen van de Koninklijke Landmacht en de Koninklijke Luchtmacht worden steevast door honderdduizenden mensen bezocht.

Aan de progressieve intellectuelen is dat niet zo besteed. Die klagen dan over de kilometerslange files op de snelwegen en over de herrie van straaljagers. Humanitaire missies zoals nu in de Cariben of eerder naar West-Afrika (ebola), Sint-Maarten (orkaanschade) of Haïti (aardbeving) maken weinig indruk, want militairen behoren nu eenmaal geüniformeerde welzijnswerkers te zijn.

Wat dat betreft, mist dit land de martiale traditie van de Britten of Fransen. Daar geven massa’s mensen onbeschroomd toe dat ze moed putten uit de militaire standvastigheid. Daar helpt het uniform; hier niet.

Een gemis in benarde tijden

Was kapitein Moore een Nederlander geweest en in dit land zo’n sponsortocht begonnen, dan waren de kranten archiefonderzoek gaan doen naar wat hij eigenlijk had uitgespookt tijdens de politionele acties in Nederlands-Indië. En hoe komt zo’n bejaarde man trouwens aan zo’n grote tuin? Onbekommerd enthousiasme tonen voor het militaire bedrijf is er in Nederland niet bij. In benarde tijden is dat een gemis. In het Verenigd Koninkrijk is dat beter geregeld.

Over kapitein Moore zeiden prins Harry en Meghan bij de BBC dat ze het prachtig vonden ‘dat zoveel mensen geïnspireerd worden door zijn volharding’. De bijna 100-jarige oorlogsheld reageerde: ‘Het is schitterend dat mijn superprins zoiets moois kan zeggen.’ Iedereen blij.