‘Teleurstellend,’ zegt de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra over het rapport ‘Europese veiligheid: tijd voor nieuwe stappen’. Maar dat is een eufemisme. De topdiplomaat is pijnlijk getroffen. Met verbittering constateert hij dat het rapport is bedoeld om de Verenigde Staten te beschadigen en president Donald Trump te beschimpen.
Het stuk is formeel een onafhankelijk advies aan de regering, maar diplomaat Pete Hoekstra ziet het als een bewijs voor een zeker anti-amerikanisme in het kabinet-Rutte. ‘Zo wordt er kennelijk gedacht in regeringskringen,’ constateert hij. ‘Op een zeker ogenblik vertrekken we naar elders, omdat we hier niet meer welkom zijn.’
Het rapport van de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) stelt dat Nederland niet langer op de Verenigde Staten kan vertrouwen en zich daarom militair moet aansluiten bij Frankrijk en Duitsland. Den Haag – altijd een trouwe NAVO-bondgenoot – moet volgens het rapport overschakelen naar een Europese Defensie Unie.
Elsevier Weekblad spreekt over het rapport met ambassadeur Hoekstra tijdens diens bezoek aan het Amerikaanse detachement op vliegbasis Volkel. Dit is niet zonder betekenis: Volkel geldt als een cruciale schakel in de verdediging van Nederland en het NAVO-territoir.
De Koninklijke Luchtmacht ontvangt Hoekstra als eregast. Een F-16 wordt uit de hangar gereden en dat is niet de eerste de beste. Het is het toestel met staartnummer J-063: vanuit deze ‘Fighting Falcon’ schoot een Nederlandse piloot tijdens de Kosovo-oorlog in 1999 een Servische Mig-29 uit de lucht. Ambassadeur Hoekstra mag even plaatsnemen in de cockpit.
4th of July-viering
Hoekstra spreekt het Amerikaanse militaire personeel toe en geniet van een barbecue om de Amerikaanse nationale feestdag 4th of July te vieren. ‘Nederlanders zijn heel erg goed in de dingen die ze doen,’ zegt hij over de militaire inspanning van het gastland. ‘Maar het probleem is: ze doen te weinig.’
Lees ook over het AIV-rapport: Europees leger? Den Haag gaat over de levens van Nederlandse militairenMaar zelfs dat is een te optimistische voorstelling van zaken, want enkele dagen eerder verscheen rapport 112 van de Adviesraad Internationale Vraagstukken waarin met zoveel woorden staat dat Nederland niet langer van de Amerikanen op aan kan. De trans-Atlantische oriëntatie kan vervallen. Nederland moet zijn defensie Europeaniseren.
Hoekstra vindt het onbegrijpelijk: ‘De NAVO heeft zeventig jaar prima gefunctioneerd. Zoek naar een goed voorbeeld van internationale samenwerking en tussen al die multilaterale organisaties is alleen de NAVO echt succesvol. De Europeanen profiteerden daar het meest van. De NAVO immers, bewaakte het continent, zorgde ervoor dat de Berlijnse Muur omviel en de Koude Oorlog werd gewonnen. De NAVO werkt nog altijd goed. Waarom stelt Nederland dat ter discussie? Erg teleurstellend.’
Hoekstra: ‘Het rapport van de AIV karakteriseert de NAVO en de Verenigde Staten vanuit een kwaadaardige mentaliteit. In het rapport wordt president Donald Trump persoonlijk aangevallen. Ze verwijten de president dat hij geen belang stelt in de Europese veiligheid. Waar halen ze het vandaan?! President Trump probeert de NAVO sterker te maken. Misschien doet hij dat op een nogal botte manier, maar in feite wil hij de Europese landen uitdagen om met de Verenigde Staten op te trekken. Wij bevestigden onze verplichtingen aan artikel 5: een aanval op één is een aanval op ons allen. Wij investeren extra in de NAVO. En dan wordt de naam van onze president door het slijk gehaald.’
EW: Is het rapport een belediging voor de Verenigde Staten?
Pete Hoekstra: ‘Het rapport is verkeerd. De opstellers schrijven met zoveel woorden: “De Amerikaanse president geeft niks om Europa.” Het tegendeel is het geval. De president besteedde veel tijd om de Europese landen meer in de NAVO te laten investeren. Ik was bij de ontmoetingen van de president met uw premier Mark Rutte in het Witte Huis. De president was toen helder en zei dat Nederland zijn verplichtingen tegenover de NAVO moet nakomen door extra te investeren in defensie. Rutte zegde dat toe, maar ik constateer dat hij géén concrete stappen zet. En dan wordt uitgerekend vanuit Nederland president Trump aangevallen, terwijl hij de leider is van het land dat significant meer investeert in militaire capaciteiten dan de norm van 2 procent. In feite betalen de Verenigde Staten de tekortkomingen van de Europese lidstaten. Daarom is het verwijt van de AIV totaal misplaatst.’
EW: Het rapport veronderstelt dat de Verenigde Staten niet langer leider van de vrije wereld zijn. Wat vindt u daarvan?
Hoekstra: ‘Ja, dan komen ze met het voorbeeld van de COVID-19 pandemie.’ (President Trump wordt verweten dat hij geen internationale regie in handen nam bij de bestrijding van het virus).
Joris Voorhoeve, en de andere opstellers van het gewraakte rapport
De Adviesraad Internationale Vraagstukken is een onafhankelijk adviescollege van het kabinet. Het door ambassadeur Hoekstra gewraakte rapport over de Europese defensie is opgesteld op verzoek van het kabinet, naar aanleiding van de D66/PvdA-motie. De opstellers waren: Joris Voorhoeve, voormalig ambtenaar Lo Casteleijn van het ministerie van Defensie, docent Europese Studies Hylke Dijkstra (Maastricht), oud-topdiplomaat Ed Kronenburg, de Leidse politiek filosoof Luuk van Middelaar (VVD) en defensiedeskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael.
Ambassadeur Hoekstra verwerpt de gedachtegang
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?
Er ging iets fout