Na het onverwachte opstappen van Lodewijk Asscher heeft de Partij van de Arbeid een nieuwe lijsttrekker: Lilianne Ploumen. De 58-jarige politicus was eerder partijvoorzitter, minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en is momenteel Tweede Kamerlid. De partij hoopt met Ploumen de weg omhoog te vinden na een diep dal.
1. Wie is Ploumen?
De 58-jarige Ploumen heeft een lange staat van dienst binnen de Partij van de Arbeid. Ze werd in 2007 partijvoorzitter na een strijd tegen partijprominent Jan Pronk. Dat bleef ze tot 2011, één jaar later werd ze minister voor Buitenlandse Handel in het kabinet-Rutte II.
Deelname aan het kabinet-Rutte II leverde de PvdA flinke pijn op: de partij behaalde daarna de slechtste verkiezingsuitslag ooit. Maar Ploumen profileerde zich als een van de progressieve sterren in dat kabinet dankzij de beweging She Decides. Ploumen begon met die beweging nadat de pas verkozen Amerikaanse president Donald Trump in 2016 de financiële steun voor abortus in ontwikkelingslanden beëindigde. Het initiatief She Decides moest het gat in de begroting opvangen dat Amerika achterliet.
Voor Ploumen was dat activisme geen onbekend terrein. Na haar jeugd in Maastricht en studie in Rotterdam maakte ze carrière bij ontwikkelingsorganisaties zoals PLAN en Cordaid. Ploumen was eerder lid van GroenLinks, maar stapte later over naar de Partij van de Arbeid.
Na haar ministerschap werd Ploumen, dankzij voorkeursstemmen, Tweede Kamerlid voor de partij. In de Kamer focuste ze zich op Buitenlandse Zaken, en was ze vicefractievoorzitter.
2. Hoe ligt ze bij de kiezer?
Na het vertrek van Asscher werd Ploumens naam vaak genoemd, al volgde na haar naam gauw een ‘maar’: Ploumen zou te onbekend zijn.
Uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel bleek dat Ploumen goed scoorde bij leden van de PvdA, maar niet het beste. De Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb en Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib werden door PvdA-leden als betere kandidaat-lijsttrekkers gezien.
Ook bleek dat van alle kiezers, ongeacht partijvoorkeur, Aboutaleb en Arib meer potentiële kiezers aan zich wisten te binden dan Ploumen. Een mogelijke verklaring daarvan is dat Aboutaleb en Arib bekender zijn dan Ploumen.
Het belang van naamsbekendheid in de politiek zette de PvdA in 2019 nog handig in bij de Europese verkiezingen. Met Frans Timmermans als lijsttrekker wist de partij die verkiezingen te winnen. Vooral dankzij D66- en GroenLinks-kiezers die de PvdA aanvinkten in het stemhokje.
3. Hoe staat PvdA ervoor in de peilingen?
Ondanks de winst van de Europese verkiezingen in 2019 lijkt de PvdA de klap uit 2017 nog niet te boven zijn gekomen. Bij die Tweede Kamerverkiezingen in 2017 slonk de partij van 38 naar 9 zetels. In de verzamelde peilingen van de Peilingwijzer blijkt dat de partij op dit moment zo’n tien zetels zou scoren.
Het afgelopen jaar kwam de partij zelden boven de dertien zetels uit in de peilingen. Sinds eind vorig jaar heeft de partij zelfs een dalende lijn ingezet in de Peilingwijzer.
4. Met welke plannen gaat de Ploumen de campagne in?
Ploumen is voorgedragen als kandidaat-lijsttrekker. Tijdens het digitale partijcongres aankomende zaterdag, 23 januari, moeten de leden instemmen met haar voordracht. Ook het verkiezingsprogramma zal dan worden vastgesteld. Mogelijk veranderen Ploumen of de PvdA-leden nog een punt of komma, maar de hoofdlijnen werden al begin november gepresenteerd.
Zo wil de partij niet meer in een rechts kabinet zitten, maar alleen ‘over links regeren’. Ook moet de zorgpremie omlaag, terwijl de bijstand, AOW en het minimumloon moeten stijgen. Daarnaast moet kinderopvang gratis worden en een ‘voorschool’ worden. De kostbare plannen zouden deels worden betaald door een nieuw tarief van 60 procent op topinkomens.
Het overkoepelende punt van de partij is de ongelijkheid in Nederland, die is te hoog en uit zich in de werkgelegenheid, op de huizenmarkt, in het onderwijs en de zorg. De partij maakt zich zorgen om een K-vormig herstel uit de coronacrisis, waarbij de hogere lagen van de samenleving herstellen, terwijl de onderste lagen dat niet lukt. Dat klassieke sociaal-democratische verhaal gaat nu worden verteld door een lijsttrekker die zichzelf omhoog werkte als dochter van een melkboer.