Soepele examens gaan coronaleerling niet redden

De vrees dat leerachterstanden in het voortgezet onderwijs door de coronamaatregelen oplopen, wordt steeds meer bewaarheid. Een groot deel van de examenleerlingen dreigt door die achterstand te zakken. Wat te doen? Verleng het schooljaar, bied extra herkansingen, maar versoepel de centrale examens niet, want daarmee geef je de leerlingen een valse start voor de rest van hun leven.

Sommige schoolbestuurders verwachten dat 30 tot 40 procent van de examenkandidaten dit jaar zakt voor het eindexamen, zo blijk uit een rondgang van Het Financieele Dagblad. Het valt op dat sommige scholen zich meer zorgen maken dan andere. Dat wil niet direct zeggen dat het onderwijs op die scholen onvoldoende is.

Leerlingen in de examenklassen hebben weliswaar de uitzonderingspositie dat zij naar school mogen, maar veel schoolgebouwen zijn niet gebouwd om anderhalve meter afstand van elkaar mogelijk te maken. En sommige scholen moesten een tijd dicht vanwege besmettingen.

Of leerlingen nu wel of niet naar school mogen: de gevolgen van de maatregelen tijdens en buiten schooltijd op de sociale en emotionele ontwikkeling van de pubers komt de leerprestaties niet ten goede. De gevolgen zijn nog groter voor scholen met naar verhouding veel leerlingen die normaal gesproken al moeilijk meekomen met leeftijdsgenoten.

Voor 15 februari zal minister van Onderwijs Arie Slob (ChristenUnie) bekendmaken of de gang van zaken rond de centraal examens dit jaar al dan niet wordt aangepast.

Uiterste noodgreep

Daarvoor zijn verschillende scenario’s denkbaar. De uiterste noodgreep is om de centraal examens helemaal af te gelasten. Net als in 2020 worden dan de resultaten op de schoolexamens, die scholen zelf samenstellen en afnemen, gebruikt om vast te stellen of leerlingen hun diploma wel of niet krijgen.

Al in de jaren voordat corona uitbrak, waren veel van die schoolexamens ondermaats, zo bleek uit onderzoek van de onafhankelijke Commissie Kwaliteit Schoolexaminering en de Inspectie van het Onderwijs. Het is de vraag of het schoolexamen een goede maatstaf is voor het niveau van de leerlingen.

Uit analyse van EW over de voorlopige examenresultaten van afgelopen jaar die afkomstig zijn van de Dienst Uitvoering Onderwijs blijkt dat slechts 1 procent zakte voor het eindexamen. In 2019 was dat 8 procent. Een groot deel van de leerlingen is dus begonnen aan een vervolgopleiding terwijl zij het niveau niet aankunnen.

Gezakt

Percentage kandidaten gezakt voor eindexamen

Cijfers 2020 zijn voorlopig.
Bron: Dienst Uitvoering Onderwijs (2021), bewerking EW.

Makkelijkere examens

Een andere optie is om de examens makkelijker te maken, of om alleen examens voor de kernvakken Nederlands, Engels en wiskunde af te nemen. Ook daarmee zijn de schoolverlaters straks niet geholpen, omdat zij tijdens hun vervolgopleiding en op de arbeidsmarkt moeten wedijveren met de gelukkigen die hun diploma vóór coronatijd behaalden en van wie dus bekend is op welk niveau zij kunnen werken en studeren.

Leerlingen met een achterstand massaal laten zakken is ook geen wenselijke optie. Dat zal leiden tot een stuwmeer aan leerlingen in het laatste leerjaar en het komt de motivatie ook niet ten goede.

Dus zullen de scholen, die nu al met man en macht werken, alle zeilen moeten bijzetten om zoveel mogelijk leerlingen op het gewenste niveau hun diploma te laten halen.

Minister Slob heeft scholen al de mogelijkheid geboden om de centraal examens te spreiden over twee tijdvakken en examenkandidaten kunnen gebruikmaken van een extra herkansing. Hij zou nog een stap verder kunnen gaan door de centraal examens een maand uit te stellen en leerlingen daarna nog meer gelegenheid te geven om een onvoldoende te repareren.

Bovenstaande maatregelen vragen flexibiliteit van de middelbareberoepsopleidingen, hogescholen en universiteiten om bijvoorbeeld ook de deadlines voor aanmelding uit te stellen. De minister presenteert binnenkort ook een Nationaal Programma Onderwijs na Corona voor de lange termijn. Voorkomen moet worden dat corona als een spaak in het wiel het gehele raderwerk van het onderwijs stillegt.