De nieuwe Tweede Kamer gaat woensdagmiddag 31 maart direct aan de slag. Op de agenda komt het debat over de gefotografeerde notitie van de ex-verkenners Kajsa Ollongren en Annemarie Jorritsma. De formatie ligt stil sinds de notitie, met gevoelige informatie, werd gefotografeerd en openbaar gemaakt. Kan het debat het vertrouwen herstellen?
’s Middag om 13.05 uur worden 59 nieuwe Kamerleden geïnstalleerd. Daarna kan rond 14.45 uur tijdens de regeling van werkzaamheden een debatverzoek over de stukgelopen formatie en de gelekte notitie van verkenner Ollongren worden ingediend. Dat verzoek zal vrijwel unanieme steun krijgen, waarna het debat later die middag kan beginnen.
Jorritsma en Ollongren aanwezig bij debat
Ex-verkenners Jorritsma (VVD) en Ollongren (D66) kunnen bij dat debat aanwezig zijn. Ollongren testte woensdagochtend negatief op het coronavirus, nadat zij daarmee afgelopen donderdag besmet leek te zijn. Die donderdag liet Ollongren bij het verlaten van het Binnenhof een notitie zien met de ‘Aandachtspunten 2e ronde VVD en D66’.
Daarop stond gevoelige informatie beschreven, zoals de onderhandelingsstijl van CDA-leider Wopke Hoekstra en de linkse partijen die elkaar niet vasthielden. Het pijnlijkst was de omschrijving voor CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt: ‘Pieter Omtzigt, functie elders’. Omtzigt legde samen met Renske Leijten (SP) de toeslagenaffaire bloot.
Een rel volgde na publicatie van de foto. Verkenners Jorritsma en Ollongren stapten op, maar de Tweede Kamer eist uitleg. Maandag schreven Jorritsma en Ollongren al een brief aan Kamervoorzitter Khadija Arib (PvdA), die hen had aangesteld als verkenners.
Ex-verkenners namen verantwoordelijkheid voor inhoud notitie
Daarin gaven zij aan ‘in alle deemoed’ met de Kamer in debat te willen over hun verkenning.
In die brief schreven zij ook dat alleen zij verantwoordelijk zijn voor de notitie, en niet de fractievoorzitters in de Tweede Kamer. ‘Geen van de fractievoorzitters heeft met ons gesproken over de heer Omtzigt,’ schrijven Jorritsma en Ollongren in hun brief aan de Tweede Kamer. Ook boden ze excuses aan voor de suggestie dat een Kamerlid elders een functie moet krijgen en de fouten die zij hebben gemaakt.
Uit de brief bleek niet waarom Jorritsma en Ollongren wilden spreken over de positie van Omtzigt. Ook is onduidelijk of de brief de leiders van VVD en D66 vrijpleit. Demissionair premier Mark Rutte (VVD) en demissionair minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Sigrid Kaag (D66) zouden over de gefotografeerde notitie met de verkenners in gesprek gaan. Zij zijn formeel geen fractievoorzitter in de Tweede Kamer.
Dubbele functies bemoeilijken debat
Rutte en Kaag doen wel mee aan het debat in de Tweede Kamer, net als CDA-leider en demissionair minister van Financiën Wopke Hoekstra. Tijdens een formatieperiode mogen demissionaire bewindslieden tegelijkertijd lid zijn van de Tweede Kamer.
Rutte moet geen baas van kabinetsformatie willen spelen, schrijft Eric Vrijsen
Ongetwijfeld zal dat ongemakkelijk zijn. De demissionaire bewindslieden staan tegenover elkaar in het debat en spreken daarbij over hun kabinetscollega Ollongren, die demissionair minister van Binnenlandse Zaken is. Ollongren zit tijdens het debat met mede-ex-verkenner Jorritsma in Vak K – het vak in de Tweede Kamerzaal dat normaal gesproken is gereserveerd voor ministers. Ook zal in het debat worden geworsteld met een traditioneel gebruik: Kamerleden zoals Kaag en Hoekstra die voor het eerst spreken, worden normaal gesproken niet onderbroken in hun verhaal.
Onduidelijk is of die traditie standhoudt in het debat. Tal van partijen willen uitleg van de verkenners en de gesprekspartners Kaag en Rutte over de notitie. PVV-leider Geert Wilders eist ook het vertrek van Ollongren als minister.
Linkse politici, onder wie Lilian Ploumen (PvdA) en Lilianne Marijnissen (SP), willen nadere toelichting van de verkenners en antwoord op de vraag waarom over een individueel Kamerlid is gesproken en wie dat inbracht. Pas als die vragen zijn beantwoord, willen zij doorgaan met de formatie.