Wat is er nu weer met het toeslagenschandaal?

Het achterhalen van de waarheid is altijd moeilijk, maar het is nog moeilijker als een gebeurtenis zich over vele jaren uitstrekt, zoals het toeslagenschandaal dat zich ontpopt als een Binnenhof-soap met telkens nieuwe schokkende episodes. Vier vragen en antwoorden over de kwestie.

1.Wat is er nu weer aan de hand?

RTL Nieuws berichtte woensdag hoe kritische Kamerleden voor veel irritatie in het kabinet zorgden. Dat was op zichzelf al bekend, maar RTL kleurt de ergernis in en weidt uit over de telkens terugkerende weigerachtigheid van het kabinet om informatie te verstrekken.

Het voortdurende vragen om informatie van de terriërs Pieter Omtzigt (CDA) en Renske Leijten (SP) bracht het kabinet bijna tot wanhoop en leidde tot het achterhouden van informatie. Ten onrechte, want het informatierecht van de Tweede Kamer is een grondrecht. Iets wat in de dagelijkse praktijk aan het Binnenhof nog weleens wil ondersneeuwen.

Het rapport Ongekend Onrecht dat de Tweede Kamer zelf opstelde, is in feite al één grote aanklacht tegen de slechte informatievoorziening. Wat daarover precies in de ministerraad is gezegd, sijpelde slechts mondjesmaat naar buiten. Omtzigt wees naar premier Mark Rutte (VVD) als de grote boosdoener. Maar afgelopen januari tekende NRC al op dat de CDA-ministers Hugo de Jonge en Wopke Hoekstra in 2019 in de ministerraad zouden hebben gesproken over het ‘temperen’ van Omtzigt.

2.
Wat voegt RTL Nieuws hieraan toe?

RTL Nieuws scherpt dit zinnetje nog eens aan met een letterlijk citaat van Wopke Hoekstra dat rechtstreeks uit de zeer geheime notulen van de ministerraad zou komen. ‘We hebben geprobeerd de heer Omtzigt te sensibiliseren (tot rede te brengen, red.), maar dat is niet gelukt.’

De berichtgeving van RTL van woensdag 21 april werkte in de Tweede Kamer als een rode lap op een stier. Het zinnetje bewijst hoe het kabinet de Kamer in de waarheidsvinding rond de Toeslagenaffaire heeft tegengewerkt. Er moet onmiddellijk een debat komen met het kabinet, vond de Kamer, maar eerst moet er een brief komen van het kabinet. De oppositie eiste trouwens ook openbaarmaking van de geheime notulen van de ministerraad.

3.

Wanneer is dat debat?

Premier Rutte zei woensdagavond dat de brief waarin het kabinet zal reageren op de RTL -reconstructie ‘volgende week’ naar de Tweede Kamer gaat. Dat betekent dat een debat erover ook dan pas aan de orde is, in het meireces. Dat wordt volgende week woensdag. Rutte probeerde ongetwijfeld tijd te winnen om zo de gemoederen aan het Binnenhof tot bedaren te brengen.

Intussen weigerden Hoekstra en D66-leider Sigrid Kaag inhoudelijk te reageren tegenover de media. Ze verwezen beiden naar de brief die het kabinet zal sturen.

Het kabinet-Rutte III is medio januari al gevallen over het toeslagenschandaal en is demissionair. Intussen is er een slepende kabinetsformatie gaande, overschaduwd door de zieke Omtzigt, pleitbezorger van de nu alom omhelsde nieuwe bestuurscultuur.

De jongste episode illustreert dat het vermoedelijk niet alleen Rutte was die de informatievoorziening frustreerde, maar dat ook de ministers van het CDA en D66 zich daaraan bezondigden.

4.
Maar er was toch sprake van een Rutte-doctrine?

Die term staat eenmaal vermeld in het rapport Ongekend Onrecht en werd in de media en in de Kamer vaak genoemd door Omtzigt, die de term zo probeerde te laten inburgeren. Opvallend is dat Rutte al eens heeft gezegd dat de bewuste notulen van de ministerraad van 15 november wat hem betreft  kunnen worden geopenbaard. Blijkbaar vreest hij niet dat hij onverstandige uitlatingen heeft gedaan. Of is hij het vergeten.