In India grijpt het coronavirus snel om zich heen en de Indiase coronamutant B.1.617 verspreidt zich inmiddels ook over de rest van de wereld. Het kabinet besloot passagiersvluchten uit India niet te weren. Eerder gebeurde dat wel uit angst voor Britse en Zuid-Afrikaanse mutaties. Waarom geldt dit nu dan niet voor India?
Sinds half maart schieten de besmettingscijfers in India omhoog. Vrijdag 23 april meldde India 332.730 nieuwe gevallen, een record. India is op dit moment het zwaarst getroffen land, de situatie in de ziekenhuizen is schrijnend. Door een tekort aan zuurstof kunnen COVID-19-patiënten niet worden behandeld. Crematoria draaien overuren en de lichamen van overleden patiënten worden vaak in grote aantallen tegelijk verbrand. Deskundigen in India wijten de hoge besmettingscijfers aan de gemuteerde Indiase coronavariant B.1.617.
In België bracht vorige week een groep van twintig studenten uit India de coronavariant het land in. Elf van hen bleken besmet met deze mutant. De studenten zouden vóór de vlucht negatief zijn getest en zich aan de geldende quarantainemaatregelen hebben gehouden. Een mogelijke verklaring volgens de Belgische viroloog Marc Van Ranst is dat de studenten zijn besmet tijdens de vlucht, op de luchthaven, of in de bus vanaf het vliegveld naar hun bestemming in België. Een aantal van de studenten die besmet raakten, was zelfs al gevaccineerd.
Groot-Brittannië stelde een reisverbod vanuit India in wegens de ontwikkelingen aldaar. De Britse premier Boris Johnson moest een bezoek aan India volgende week opnieuw afzeggen.
Vliegverbod is niet nodig
Een vliegverbod voor reizigers vanuit India komt er niet in Nederland. Dat maakte demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge (CDA) donderdag 22 april bekend. Op 26 maart heeft hij het RIVM hierover al om advies gevraagd. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu zijn er geen extra maatregelen nodig. Of deze variant ook echt besmettelijker is, blijft voor het RIVM nog onduidelijk. Tot op heden heeft het instituut de Indiase variant twee keer aangetroffen in Nederland. Dat het virus in India zo hard om zich heen grijpt, kan met de omstandigheden daar te maken hebben. B.1.617 gaat er al sinds oktober 2020 rond.
Lees meer over de versoepelingen die deze week werden aangekondigd: Berekend risico of gokwerk?
Volgens Jaap van Dissel, voorzitter van het Outbreak Management Team (OMT) en directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding van het RIVM, is een vliegverbod uit landen met gevaarlijke coronamutaties niet noodzakelijk. Onder meer D66, GroenLinks en de Partij voor de Dieren willen India toevoegen aan de lijst van landen waarvoor een vliegverbod geldt. Maar een vliegverbod is volgens Van Dissel ‘geen garantie’ dat daarmee besmettingen worden voorkomen.
Hoe gevaarlijk coronamutaties zijn, wordt vaak pas later duidelijk. Eerder werd gewaarschuwd voor de Zuid-Afrikaanse variant, maar die heeft volgens Van Dissel amper voet aan de grond gekregen.
De RIVM-directeur zegt dat vooraf testen en de quarantaineplicht voldoende moeten zijn om verspreiding van nieuwe coronavarianten onder controle te houden. Van Dissel beantwoordde op donderdag 22 april tijdens de technische briefing in de Tweede Kamer vragen over reizigers uit risicolanden, zoals India.
Eerder wel een vliegverbod
In januari dit jaar is wel een vliegverbod ingesteld om verspreiding van de mogelijk besmettelijkere Britse en Zuid-Afrikaanse coronavariant tegen te gaan. Passagiers uit het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Afrika, Brazilië, Argentinië, Bolivia, Chili, Colombia, Ecuador, Frans-Guyana, Guyana, Kaapverdië, Panama, Paraguay, Peru, Suriname, Uruguay en Venezuela waren vanaf toen niet meer welkom. Met uitzondering van het Verenigd Koninkrijk geldt dit vliegverbod nog tot 1 mei 2021.
Ook toen gold de afspraak dat passagiers zich moeten laten testen vóór hun reis naar Nederland en werd hun indertijd geadviseerd om hier in quarantaine te gaan. Waarop Van Dissel nu doelt, is de quarantaineplicht in plaats van het destijds geldende advies. Afgesproken is dat reizigers uit risicogebieden verplicht in quarantaine moeten en een boete krijgen als ze dat niet doen. Maar deze maatregel geldt waarschijnlijk pas vanaf 15 mei. Tot die tijd ontbreekt dus een strenge controle op passagiers uit risicolanden.
Lees ook: Het vliegverbod betekent namelijk niet dat er niemand vanuit de risicolanden naar Nederland kan komen. De groep reizigers die tot de uitzonderingscategorie behoren, is zelfs vrij groot. Allereerst zijn Nederlanders, Nederlandse ingezetenen en personeel van vliegmaatschappijen vrijgesteld van het vliegverbod. Daarnaast kunnen zakenreizigers, studenten, kennismigranten, professionals uit de culturele en creatieve sector en langeafstandsgeliefden het vliegverbod ook omzeilen.