Voor het eerst sinds lange tijd neemt het aantal coronabesmettingen weer toe. Vooral onder jongeren gaat het virus rond. Wat is de verklaring en is er reden tot zorg? Vier vragen en antwoorden.
1.Wat zeggen de cijfers?
Er is een einde gekomen aan de daling van het aantal coronabesmettingen gedurende de afgelopen weken. Sinds afgelopen weekeinde lopen de besmettingscijfers weer op. Maandag 5 juli werden er 1.545 besmettingen gemeld, 322 meer dan een dag ervoor. In de afgelopen zeven dagen steeg het aantal positieve testen met 58 procent ten opzichte van de zeven dagen daarvoor. De meeste besmettingen komen voor in de leeftijdscategorie onder de dertig jaar, vooral de leeftijdsgroep van twintig tot 29 jaar springt eruit.
Lees ook dit commentaar: Versoepelingen zijn logisch en nodig, maar waakzaamheid ook
Ook in de ziekenhuizen nam de bezetting toe. Er liggen 236 mensen met corona in het ziekenhuis, dat waren er gisteren, 4 juli, 225. Op de intensive care zijn 110 bedden bezet door coronapatiënten, dat waren er vrijdag 108.
2. Wat is de verklaring?
Op het eerste oog zorgen dus vooral de jongeren voor een stijging in de besmettingscijfers. Dat is deels te verklaren door Testen voor Toegang. Sinds 26 juni is uitgaan in nachtclubs weer mogelijk met een negatief testbewijs of vaccinatiebewijs in de app CoronaCheck. Dat is niet zonder risico, zo bleek de afgelopen dagen. In een nachtclub in Enschede raakten vorige week 180 van de ongeveer 800 bezoekers besmet het coronavirus. De GGD doet onderzoek naar de oorzaak van de brandhaard.
Het systeem van Testen voor Toegang blijkt niet waterdicht. Er zijn vermoedens dat er met QR-codes uit de CoronaCheck-app wordt gesjoemeld of dat er aan de deur niet altijd wordt gecontroleerd. Daarnaast kunnen jongeren die zijn geprikt met het Janssen-vaccin vrijwel direct een vaccinatiebewijs aanmaken. Maar bescherming tegen het coronavirus is er dan nog niet, want dat duurt zo’n veertien dagen.
Een andere verklaring voor stijgende cijfers is volgens virologen de opkomst van de besmettelijkere Deltavariant van het coronavirus. Vooral jongeren zouden deze variant hebben meegenomen, na terugkeer van vakantie in Spanje en Portugal. Er wordt voorzichtig rekening gehouden met maatregelen. Als de besmettingscijfers door de Deltavariant verder toenemen, zijn festivals niet meer veilig te organiseren, denkt demissionair minister van Volksgezondheid (CDA) Hugo de Jonge.
Inmiddels is de helft van alle besmettingen veroorzaakt door de Deltavariant, zegt het RIVM. Het duurt niet lang meer voordat deze mutant in Nederland dominant is. Eerder verklaarde het RIVM dat een nieuwe coronagolf in het najaar niet is uitgesloten.
3.Is een vierde golf te voorkomen?
Ook het kabinet houdt rekening met een opleving van het virus in het najaar. Eerder deze maand werd besloten om de basiscapaciteit voor het testen tot en met februari 2022 in stand te houden en snel op te schalen als dat nodig is. Dezelfde aanpak lukte vorig jaar niet. De testcapaciteit schoot tekort en een tweede golf kon niet worden voorkomen.
Het grote verschil met vorig jaar is dat er nu op grote schaal wordt gevaccineerd. Maar zelfs als 85 procent van de volwassen zich laat vaccineren, blijft er een grote groep ongevaccineerden. ‘Dat kan nog tot flinke aantallen besmettingen leiden als die personen clusters vormen,’ zegt directeur van het Centrum Infectieziektebestrijding Jaap van Dissel.
4. Hoe goed beschermen de vaccins?
Na twee prikken biedt het vaccin van Pfizer 94 procent bescherming tegen de Alfavariant van het coronavirus. Bij AstraZeneca is dat na twee doses 74 procent. Ook tegen de Deltavariant bieden de vaccins goede bescherming. Bij Pfizer is dat na twee prikken 88 procent bescherming en bij AstraZeneca 67 procent.
De vaccins zijn vooral effectief in het voorkomen van ziekenhuisopnames bij zowel de Alfa- als Deltavariant van het virus. Het Pfizer-vaccin biedt na één prik al 94 procent bescherming voor ziekenhuisopname. Bij AstraZeneca is dat na één prik 71 procent en na twee prikken 92 procent bescherming. Ook het Janssen-vaccin beschermt tegen de Deltavariant, zegt de Amerikaanse farmaceut Johnson & Johnson.
Advies om tieners te vaccineren. Wat zijn de voors en tegens?
Onduidelijk is nog voor hoelang de vaccins bescherming bieden. Er wordt daarom gesproken over ‘boostervaccinaties’, mochten vaccins onvoldoende bescherming bieden op langere termijn. De noodzaak voor zo’n herhaalprik is waarschijnlijk groter voor wie is geprikt met een vectorvaccin van Janssen of AstraZeneca. De mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna bieden mogelijk jarenlang bescherming tegen het coronavirus, blijkt uit onderzoek dat vorige week naar buiten kwam.
Op dit moment hebben bijna tien miljoen mensen in Nederland één coronavaccinatie gekregen. En zijn er ruim vijf miljoen mensen met een tweede prik.