In Den Haag kwam vandaag 9 september een aantal partijen bijeen om te debatteren over de toekomst van staalbedrijf Tata Steel in IJmuiden. De partijen willen dat het demissionaire kabinet snel stappen onderneemt om Tata schoner en duurzamer te maken, desnoods moet de overheid een belang nemen in het bedrijf. Vier vragen en antwoorden.
1. Wat wil Den Haag?
Eén ding is duidelijk: doorgaan op de huidige voet is voor geen enkele partij een optie. Onderzoek door het RIVM wees onlangs uit dat Tata Steel schadelijk is voor de gezondheid van omwonenden. De staalproducent is daarnaast de grootste CO2-vervuiler van Nederland. Het bedrijf maakte in maart al afspraken met de overheid om de uitstoot te verminderen, maar die gaan de Tweede Kamer lang niet ver genoeg.
Lees ook deze opinie: Afbreken Wijk aan Zee is wellicht goedkoper dan ombouwen Tata Steel
VVD-Kamerlid Silvio Erkens vindt dat Tata Steel snel moet overschakelen op groene staalproductie. Volgens hem is het Indiase moederbedrijf niet van plan om nog langer te investeren in de vestiging in IJmuiden, maar hij wil dat Tata omwille van werkgelegenheid en welvaart per se voor Nederland behouden blijft.
Demissionair minister van Economische Zaken Stef Blok (VVD) moet daarom de mogelijkheden onderzoeken om dat te betalen, door in gesprek te gaan met het bedrijf zelf en de Europese Commissie, om te kijken hoe de verduurzaming dan betaald kan worden. ‘In het uiterste geval’ moet de overheid zelf een belang nemen, vinden CDA en VVD. Erkens wil niet afhankelijk worden van de import van staal uit bijvoorbeeld China. Demissionair minister Blok ziet weinig in een overheidsbelang in de staalfabriek van Tata Steel
De VVD’er krijgt bijval van onder anderen Joris Thijssen (PvdA). Ook hij ziet een scenario voor zich waarin de overheid als aandeelhouder bijdraagt aan verduurzaming van de staalfabriek in IJmuiden. Groene staalproductie is volgens Thijssen technisch haalbaar. Maar hij wil ook dat op korte termijn iets wordt gedaan aan de uitstoot van schadelijke stoffen.
Ook Henri Bontenbal (CDA) wil dat over een investering vanuit de overheid wordt nagedacht. Het enige alternatief is sluiting en dat kost duizenden banen. En ontmanteling is ook niet gratis, waarschuwt Bontenbal.
Tom van der Lee (GroenLinks) wil een overheidsinvestering niet uitsluiten, maar zou liever het moederbedrijf dwingen om zelf te investeren. ‘We hebben nog niet alle mogelijkheden uitgeput om Tata onder druk te zetten,’ vindt hij.
2. Wat wil de gemeente?
Naar aanleiding van het RIVM-rapport hebben de gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen donderdag laten weten dat zij de vervuiling en overlast van Tata Steel niet langer accepteren. De gemeenten spreken zich in een verklaring in de Volkskrant gezamenlijk uit tegen de staalfabrikant.
De gemeenten erkennen dat zij jarenlang hebben geprofiteerd van de Hoogovens, omdat Tata Steel een belangrijke werkgever is en de IJmond een economische impuls heeft gegeven. ‘De overlast en mogelijke gezondheidsrisico’s werden daarbij voor lief genomen,’ zegt wethouder Brigitte van den Berg van Beverwijk (Werk en Inkomen) in de Volkskrant.
De fabriek van Tata Steel in IJmuiden kan alleen blijven voortbestaan als die ‘groen, gezond en veilig staal’ gaat produceren, zeggen de gemeenten.
3. Wat staat er in het onderzoek van het RIVM?
Het RIVM-rapport gaat over de uitstoot van schadelijke stoffen door Tata Steel in IJmuiden. In omliggende dorpen als Wijk aan Zee, Beverwijk, Velsen-Noord en IJmuiden zorgt neerdalend stof voor overlast. Het RIVM concludeert dat de hoeveelheid polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) en metalen in het stof in de regio rond de staalfabriek veel groter zijn dan elders in het land. Het RIVM zegt dat de blootstelling aan de hoeveelheden lood en PAK’s in neergedaald stof ongewenst is voor de gezondheid van kinderen. Er zijn bij de onderzoekers vooral zorgen over lood. Bij langdurige blootstelling zou dat bij kinderen tot neurologische ontwikkelingsstoornissen kunnen leiden.
Lees ook het commentaar van Joris Heijn: Stop met discussie over sluiten van Tata Steel
Eerder werd aangetoond dat in de regio rond Tata Steel meer gevallen van longkanker voorkomen dan in de rest van Nederland. Of de staalfabriek verantwoordelijk is voor de deze kankergevallen, werd niet onomstotelijk bewezen. Het RIVM concludeert dat de uitstoot van PAK’s in neerdalend stof binnen de wettelijke normen valt van het extra risico op kanker. Het Maximaal Toelaatbaar Risiconiveau ligt op één extra geval van kanker per miljoen mensen die levenslang worden blootgesteld. Bij kinderen van één tot twaalf jaar ligt dit risiconiveau op één extra geval van kanker per tienduizend mensen.
4.Wat zegt Tata zelf?
Het staalbedrijf zegt het onderzoek van RIVM te gaan bestuderen. Volgens Tata worden er honderden miljoenen geïnvesteerd om overlast tegen te gaan. Het bedrijf wil in 2025 de uitstoot PAK’s met 55 procent terugbrengen. De uitstoot terugbrengen naar nul is volgens Tata onmogelijk. De staalfabrikant wil ook de CO2-uitstoot omlaagbrengen. Hiervoor wil het bedrijf in de toekomst overgaan op waterstof. Nu gebruikt Tata nog steenkolen om staal te maken.
Voorafgaand aan het debat in de Tweede Kamer demonstreerden zo’n tweehonderd medewerkers van Tata in Den Haag. Ze overhandigden een tussenrapport over de verduurzaming van het bedrijf aan Tweede Kamerleden. Op spandoeken van de medewerkers stonden teksten als ‘Trots op staal uit de IJmond’ en ‘Ons plan is haalbaar’. In het tussenrapport staat onder meer dat het haalbaar is om staal te maken met elektriciteit in plaats van kolen. Die omschakeling zou de staalproductie duurzamer maken.