Hij is er weer! Vandaag, woensdag 15 september, keert Pieter Omtzigt – volgens vriend en vijand ’s lands beste volksvertegenwoordiger – terug in de Tweede Kamer. Zijn ziekteverlof zit erop en hij is voldoende hersteld om meteen een eenmansfractie te vormen. Eric Vrijsen over de kansen van de ‘Groep Omtzigt’.
Bij de verkiezingen was hij de ‘running mate’ van CDA-lijsttrekker Wopke Hoekstra, maar achter de schermen ontstond ruzie. Ingewijden wisten al in mei dat hij op het punt stond de partij te verlaten. Omtzigt deed daar nog vrij lang over. Hij stapte in juni uit het CDA nadat een brief van hem was uitgelekt waaruit bleek dat hij zich in het CDA beschimpt, vernederd en benadeeld voelde.
CDA-hoop op terugkeer vervlogen
Zijn echtgenote Ayfer Koç – CDA-fractieleider in de gemeenteraad Enschede – bleef de partij trouw. In het CDA kon Omtzigt rekenen op veel medestanders. Hij behaalde bij de verkiezingen in maart 340.000 voorkeurstemmen. Daarmee kwam hij in de buurt van lijsttrekker Hoekstra, die er 470.000 kreeg. In het CDA was er een luide roep om Omtzigt terug te halen naar de partij.
Meer van Eric Vrijsen: Met Omtzigt uit de weg moet Hoekstra CDA weer opknappen
Hoekstra zei zaterdag dat de deur altijd voor hem openstaat. Maar Omtzigt had al laten weten dat hij als eenling in de Kamer zou gaan zitten. Zijn vrouw liet deze week weten dat zij na de raadsverkiezingen in maart stopt bij het CDA. Daarmee vervloog in het CDA de hoop op een terugkeer van het populaire Kamerlid.
Betonrot aanpakken
Omtzigt meldt dat hij ‘het betonrot in de rechtsstaat’ wil aanpakken. Hij publiceerde een manifest met tien strijdpunten waarvoor hij zich als onafhankelijk Kamerlid hard wil maken. De meeste punten hebben betrekking op zaken die uit het schandaal met de Kindertoeslagen naar boven kwamen. Omtzigt trok zich het lot aan van de duizenden mensen die ten onrechte werden aangezien voor fraudeur en te maken kregen met hoge boetes. De kwestie leidde tot een parlementair onderzoek en de val van het kabinet-Rutte III.
Omtzigt streeft naar grondwettelijke toetsing van nieuwe wetgeving door een nieuw in te stellen Grondwettelijk Hof. Omtzigt: ‘Dat betekent dat wetten buiten werking kunnen worden gesteld als zij niet voldoen aan de klassieke grondrechten.’ Het Grondwettelijk Hof moet ook de regering kunnen dwingen geheime stukken naar de Kamer te sturen.
Lees dit omslagverhaal terug over De Nationale Omtzigtman: Hoe ongrijpbare lastpak kon uitgroeien tot CDA-topscorer
Omtzigt streeft ook naar een hervorming van het kiesstelsel met meer ruimte voor regionale kandidaten. Hij wil ook ‘meer grondig handwerk’ van Kamerleden: ‘Dat betekent minder spoeddebatten, minder formatiedebatten.’
Verder moet de Algemene Bestuursdienst (de banencarrousel van topambtenaren) worden afgeslankt en krijgen klokkenluiders meer bescherming. Er moeten minder voorlichters komen in Den Haag en meer onderzoeksinstituten. Een nieuwe toezichtwet moet ertoe leiden dat de overheid kan worden teruggefloten, ook wanneer er grote belangen op het spel staan. ‘Denk aan de problemen bij Tata-steel of bij de gaswinning in Groningen.’
Sprong in de peilingen
Uit een peiling van Maurice de Hond bleek zondag dat Omtzigt op veel potentiële kiezers kan rekenen. Zouden er nieuwe verkiezingen worden gehouden en zou hij meedoen als lijsttrekker van een nieuwe partij, dan voorspelt De Hond 25 zetels. De Lijst-Omtzigt is dan na de VVD de tweede partij van het land.
Vrijwel alle partijen verliezen kiezers aan Omtzigt in het onderzoek van De Hond. Vooral PVV, BBB, VVD en SP raken vier of drie zetels aan hem kwijt.
Opvallend genoeg loopt het CDA geen extra averij op: die partij raakte de afgelopen maanden al in een vrije val in de peilingen. De kiezers die de partij trouw blijven, zullen volgens De Hond blijven hangen, ook al maakt Omtzigt furore met een nieuwe partij.
Dat scenario veronderstelt wel dat Omtzigt voldoende is hersteld om het Kamerwerk grondig te doen en tegelijkertijd een partijorganisatie van de grond te tillen. Nieuwe partijen hebben het lastig, want de oudere partijen zitten dankzij forse overheidssubsidie beter bij kas. Ook krijgen nieuwelingen veel moeilijker toegang tot televisiedebatten.
Omtzigt blijft CDA-programma trouw
De grote vraag in Den Haag is hoe Omtzigt en het CDA met elkaar zullen omspringen. Kan een eventueel minderheidskabinet waarvan het CDA deel uitmaakt op Omtzigts steun rekenen? Uit het in juni gelekte stuk van Omtzigt sprak rancune. Maar aan de andere kant blijft Omtzigt de christen-democratische principes trouw. Hij was een van de opstellers van het CDA-verkiezingsprogramma. Omtzigt is er de man niet naar om dat document vanwege het partijlogo in de prullenbak te gooien.