Van woningbouw tot windmolens en van jeugdzorg tot omgevingsvisie – de gemeenteraad gaat er allemaal over. Net als de vorige keer is de lokale partij het populairst.
1. Welke verkiezingen staan op stapel?
De brievenbus kleppert weer voor de stempassen en kandidatenlijsten. Op 14, 15 en 16 maart kan Nederland naar de stembus om in 334 gemeenten een nieuwe gemeenteraad te kiezen. Alle inwoners van achttien jaar en ouder mogen stemmen. Ook burgers van de Europese Unie en niet-Nederlandse inwoners die geen EU-burger zijn, maar wel vijf jaar lang legaal en onafgebroken in Nederland wonen.
Lees ook over de gemeenteraadsverkiezingen: eerste meetmoment voor Rutte IV, lokale partijen populair
2. Gelden er coronaregels?
Amper. Geen mondkapje, geen 1,5 meter afstand en niet stemmen per brief. Maar om drukte te vermijden, is er wel drie dagen lang de mogelijkheid om te stemmen. Het briefstemmen bleek in 2021 geen succes en is daarom niet meer mogelijk. De meeste coronaregels zijn afgeschaft. Mondkapjes zijn wel toegestaan bij het stemmen en afstand houden is mogelijk in de stemlokalen, maar niet verplicht. Ook worden daar hygiëne- en beschermingsmaatregelen genomen, zoals reinigende handgel.
3. Wat is de taak van de gemeenteraad?
Als hoogste bestuursorgaan in de gemeente vertegenwoordigt de raad de bewoners. De raad bepaalt het beleid en ziet toe op uitvoering ervan door burgemeester en wethouders. De raad houdt zich ook bezig met de gemeentelijke begroting en met zaken als verkeer en milieu, zorg, cultuur en sport. De raadsleden worden verondersteld contact te houden met de inwoners. Het beleid is vooral een kwestie van geld verdelen. Hoeveel gaat er naar sportvoorzieningen, is er een parkeerbelasting, kan de basisschool een nieuw gebouw krijgen? Ook steeds meer Haags beleid kwam op het bordje van de raad. ‘Den Haag verzint iets, de provincie kookt voor. De gemeente kan het afbakken,’ zei een raadslid uit Baarle-Nassau in EW.
4. Wat is de rol van de burgemeester?
De burgemeester is voorzitter van de raad en van het college van burgemeester en wethouders. Maar stemrecht heeft de burgemeester niet. Ook is de burgemeester verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid.
5. Waarom is een burgemeester niet verkiesbaar?
Anders dan in de meeste andere landen ter wereld worden de burgemeesters in Nederland niet gekozen, maar benoemd door de Kroon, die de aanbeveling van de gemeenteraad volgt. Begin deze eeuw is geëxperimenteerd met een gekozen burgemeester. De raad selecteerde twee kandidaten, over wie de kiezer zich in een raadgevend referendum kon uitspreken. Voorstanders denken dat de gekozen burgemeester de lokale verkiezingen spannender maken. Tegenstanders vinden dat de burgemeester boven de partijen moet staan en dat dit beter kan bij benoeming door de Kroon.
6. Welke thema’s spelen bij deze verkiezingen?
Bijna de helft van de kiezers vindt betaalbare huisvesting het belangrijkst. Het thema staat hoger op de agenda dan in 2018, blijkt uit een peiling van I&O Research afgelopen februari. Als altijd leven veiligheid, misdaad en de openbare orde bij de kiezer, net als de leefbaarheid van de buurt. Om werkgelegenheid en economie maakt de kiezer zich minder druk dan in 2018.
Lees alle 31 vragen over de gemeenteraadsverkiezingen in dit artikel 