Een natuurgebied als rechtspersoon: een goed idee?

Een groep juristen wil natuurgebieden als de Waddenzee en de Maas rechtspersoonlijkheid geven, met eigen bestuur en rechten. Is dit een goed idee?

Op Nieuwjaarsdag 2019 kieperden tijdens een storm 342 containers van de MSC Zoe overboord bij Ameland en Rottumeroog. Ruim 3 miljoen kilo aan afval belandde in de Waddenzee, waaronder ijzerschroot en tv’s. Allerlei instanties gingen aan de slag om dit op te ruimen, zonder centraal overleg. Ondanks hun inzet ligt er jaren later nog steeds tonnen afval. Kan dit beter?

Het strand bij Nes, Ameland, bezaaid met overboord geslagen goederen van de *MSC Zoe.* Foto: Jan Spoelstra/DPA/ANP

Absoluut, zegt Tineke Lambooy (48), hoogleraar ondernemingsrecht aan Nyenrode Business Universiteit. ‘Er ontbreekt een onafhankelijke autoriteit die over alle betrokken partijen gaat in de Waddenzee.’ Volgens haar is er sprake van bureaucratische versnippering. Toezicht op het gebied is verdeeld tussen beheerders, ministeries en andere partijen.

Lees dit artikel op EW Podium van filosoof Gerben Bakker: Revolutionair: natuurgebied krijgt status van rechtspersoon

Haar suggestie: geef zo’n natuurgebied rechtspersoonlijkheid. ‘Met rechtspersoonlijkheid kan een natuurgebied zichzelf beheren,’ zegt Lambooy. Dit gaat bijvoorbeeld via een bestuur, bestaande uit experts en vertegenwoordigers van lokale bedrijven. Zij stellen doelen op over de gezondheid van het gebied en handhaven deze met eigen middelen. ‘Die constructie is eenvoudig, want we kennen deze al van gemeenten en bv’s,’ zegt ze. ‘Een natuurschap, zo kan dit heten.’

In Nederland bestaat zoiets niet, maar in het buitenland wel. Sinds 2006 zijn er wereldwijd meer dan vierhonderd natuurrechtinitiatieven geweest. De Europese primeur was oktober dit jaar, toen de Spaanse lagune Mar Menor een rechtspersoon werd. Sindsdien heeft dit Natura 2000-gebied recht op bescherming. Drie comités bestaande uit wetenschappers, belanghebbenden en politici vormen zijn voogd. Elke betrokken partij heeft een vertegenwoordiger, maar iedereen kan naar de rechter stappen als de rechten worden bedreigd.