‘De Joden hadden er toch wel een beetje om gevraagd,’ zei Johan Derksen na de slachtpartij van Hamas in Israël. Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner reageert in een ingezonden opinie. ‘Media met veel bereik zoals Vandaag Inside hebben een extra grote verantwoordelijkheid in het voorkomen van antisemitisme.’
In het televisieprogramma Vandaag Inside op SBS 6 bediende Johan Derksen zich afgelopen maandag van een hardnekkig antisemitisch idee. Refererend aan de terreur die zich in het zuiden van Israël had voltrokken, gaf Derksen te kennen dat ‘de Joden’ er toch wel een beetje om hadden gevraagd. Het was de schuld van Joden zelf.
Tekst gaat verder onder de tweet:
Natuurlijk mag je (stevige) kritiek hebben op het beleid van #Israël, maar:
– Dit is nóóit een legitimatie voor beestachtige terreur (onthoofding, ontvoering, verkrachting van onschuldige burgers)
– De regering in Israël is niet hetzelfde als ‘de Joden’Op pijnlijke wijze… pic.twitter.com/RklM9DIAkx
— Ruben Brekelmans (@rubenbrekelmans) October 9, 2023
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Hoewel Derksen, na oproepen van premier Mark Rutte en vanuit de Joodse gemeenschap, schoorvoetend toegaf dat hij de Israëlische regering bedoelde en niet álle Joden – inclusief Nederlandse Joden – blijft mij de vraag hoe het mogelijk is dat zo een antisemitische mythe te horen is bij een primetime talkshow, waar doorgaans ruim een miljoen Nederlanders naar kijken.
Johan Derksen legde de verantwoordelijkheid bij Joden
Schijnbaar is het niet (meer) voor iedereen helder wat antisemitisme is en hoe het zich uit. Het idee dat de haat waarmee Joden wereldwijd al eeuwenlang te maken hebben iets is waar zij zelf schuld voor dragen, is misschien wel de oudste vorm van victim blaming.
De uitspraak van Derksen legt daarnaast een ander pijnpunt bloot. Want door in zulke algemene bewoordingen over ‘de Joden’ te spreken, legde Derksen onbedoeld de verantwoordelijkheid voor dit geweld ook bij de Joodse gemeenschap in Nederland. Joodse Nederlanders zouden zich niet moeten hoeven verantwoorden voor Israëlisch beleid, waarop zij geen enkele invloed hebben. Toch is dit voor veel Joden in Nederland een dagelijkse realiteit, zeker wanneer het Israëlisch-Palestijnse conflict oplaait.
De media dragen een speciale verantwoordelijkheid
Hoe dan ook dient iedereen met een groot bereik – of dat nu is via televisie, krant, radio of sociale media – zich te realiseren dat zij een speciale verantwoordelijkheid dragen. Wat men verspreidt en welke woorden daarbij worden gekozen, is van groot belang. Woorden doen ertoe. Ze kunnen mensen van elkaar vervreemden, maar ook verbinden.
Ik wil de Nederlandse media daarom oproepen bewust om te gaan met deze verantwoordelijkheid, en zorgvuldig te zijn met hun bewoordingen wanneer het over Joden gaat. En mochten er onverhoopt toch antisemitische uitspraken worden gedaan of geschreven, kan het niet zo zijn dat we deze zonder tegenspraak aan ons voorbij laten gaan.
Antisemitisme uit zich op zo veel verschillende manieren, en het beter leren herkennen ervan is een uitdaging voor de samenleving. Maar het goed kunnen bestrijden van antisemitisme begint wel bij het erkennen en herkennen ervan. Laten we elkaar daarom aanspreken wanneer iemand de grens over gaat.
Eddo Verdoner is sinds april 2021 Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB)
