Verkiezingsprogramma’s doorgelicht: Israël, Palestina en het Midden-Oosten

Met de bloedige terreuraanval van Hamas staat het Israëlisch-Palestijnse conflict weer volop in de aandacht. EW las de programma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november. Wat schrijven de Nederlandse partijen over Israël, Palestina en het Midden-Oosten? In de programma’s, geschreven vóór de aanval, staan aanzienlijke verschillen.

BIJ1 heeft het meest pro-Palestijnse verkiezingsprogramma. De partij staat voor het opschorten van ‘het associatieverdrag met Israël en tevens alle handelsbetrekkingen met Israël’. Nederland moet de staat Palestina erkennen en zich inzetten ‘voor een einde aan de kolonisatie en illegale nederzettingen’.

Ook wil de partij dat de gebruikelijke definitie van antisemitisme wordt aangepast. Daardoor moet het mogelijk zijn om het ‘racistische karakter van de staat Israël’ te benoemen.

BBB gaat in haar programma niet in op het conflict tussen Israël en de Palestijnen. De partij pleit ervoor te leren van de Israëlische landbouw, die ‘zeer efficiënt voedsel produceert in een warm en droog klimaat’.

Daarnaast wijdt de partij een paragraaf aan antisemitisme in Nederland. BBB wil daar fel tegen optreden. De partij spreekt over ‘linkse sociale media waar legitieme kritiek op de staat Israël kan omslaan in antisemitisme’. BBB steunt de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding en hecht belang aan aandacht in het onderwijs voor de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Van de confessionele partijen schrijft het CDA het minst over het conflict tussen Israël en Palestina. De partij wil dat Nederland zich blijft inzetten voor een tweestatenoplossing, en wil betere samenwerking tussen Israëliërs en Palestijnen.

ChristenUnie voelt zich op bijbelse gronden met het Joodse volk verbonden. De partij ziet Israël als de laatste hoop voor Joden voor een veilige plek tegen antisemitisme. Tegelijk erkent de partij het zelfbeschikkingsrecht van de Palestijnen. De ChristenUnie wil, net als de Verenigde Staten deed, de ambassade verhuizen van Tel Aviv naar Jeruzalem. Daarnaast wil zij toezicht op hulpgelden aan de Palestijnse Autoriteit en inzetten op kleinschalige verzoeningsprojecten tussen Israëliërs en Palestijnen voor vrede ‘van onderop’.

De partij is tegen het etiketteren van Israëlische producten en financiële steun voor organisaties die Israël-boycots nastreven. De ChristenUnie wil vredesonderhandelingen en een eerlijke behandeling van Israël in internationale samenwerkingsverbanden. De partij benadrukt het belang van mensenrechten, en wil ondersteuning voor Palestijnse christenen. Ook wil zij de democratische beweging binnen Iran steunen, door het Iraanse regime te isoleren en de Revolutionaire Garde op de Europese terreurlijst te plaatsen.

D66 noemt Israël niet in het concept-verkiezingsprogramma. Alleen Palestina wordt genoemd, in een opsomming van bezette gebieden. ‘Als het gaat om bezette gebieden (van de Krim tot de Westelijke Sahara en Palestina) staat het respecteren van mensenrechten en het internationaal recht centraal.’

PVV noemt zichzelf ‘een grote vriend van de enige echte democratie in het Midden-Oosten, Israël’ en wil de ambassade naar Jeruzalem verhuizen. De Nederlandse vertegenwoordiging in Ramallah bij de Palestijnse Autoriteit wordt juist gesloten, als het ligt aan de partij van Geert Wilders. ‘Nederland heeft immers al een ambassade in Amman, de hoofdstad van de enige echte Palestijnse staat: Jordanië.’

De partij wil dat Nederland zijn diplomatieke aanwezigheid verlaagt in landen die de Caïroverklaring inzake mensenrechten hebben ondertekend, ‘waarin alle rechten en vrijheden ondergeschikt zijn verklaard aan de sharia’. Relaties met landen die de sharia aanhangen, worden verbroken.

Forum voor Democratie wil in het buitenlandbeleid niet de ‘wijsvinger’ heffen. De partij pleit voor een stop op ‘het subsidiëren van ngo’s die actie voeren tegen de Staat der Nederlanden of die anderszins in binnenland of buitenland (links-)activistisch opereren’. Ook schrijft de partij de ‘de positie van de christenen in het Midden-Oosten’ te steunen.

JA21 wil de Nederlandse ambassade verhuizen naar Jeruzalem en zo ‘de banden met onze vriend Israël bekrachtigen’.

Partij voor de Dieren heeft een uitgesproken pro-Palestina-standpunt. Nederland moet druk uitoefenen op Israël om de bezetting van Palestijns gebied te stoppen, net als de schendingen van mensenrechten en het internationaal recht. Ook moet Nederland Palestina erkennen.

Daarnaast wil de partij dat de Iraanse Revolutionaire Garde op de Europese terreurlijst komt en LHBTIQA+-personen asiel krijgen als ze in Iran worden vervolgd.

GroenLinks-PvdA pleit voor een ‘rechtvaardige tweestatenoplossing’. De linkse combi wil een einde aan de bouw van Israëlische nederzettingen op Palestijns grondgebied, een stop op de visumvrijstelling voor het Schengengebied voor kolonisten uit nederzettingen, en erkenning van de staat Palestina. Nederland moet bij het Palestijnse leiderschap druk uitoefenen om vrije verkiezingen te houden. Ook moet Nederland opkomen voor de rechtsstaat en democratie in Israël.

SGP ziet Joden als Gods ‘verbondsvolk’ en het bestaan van Israël als een groot wonder. De partij vindt dat Nederland stelling moet nemen tegen eenzijdige VN-resoluties en dat de Nederlandse ambassade naar Jeruzalem moet verhuizen. De SGP ziet een sterk verband tussen antizionisme en antisemitisme en wil de BDS-beweging (‘Boycot, Desinvesteringen en Sancties’) verbieden. De SGP vindt dat de VN-Vluchtelingenorganisatie antisemitisme in lesmethoden voor Palestijnen moet aanpakken. Ook de VN-definitie van Palestijnse vluchteling met ‘erfelijk recht op terugkeer’ moet op de schop.

SGP wil een vredesplan ‘van onderaf’ dat voorziet in verdedigbare grenzen en erkenning voor Israël en basale rechten van Palestijnen, met focus op economische groei van Palestijnse gebieden. De partij wil ook een speciaal steunprogramma voor Palestijnse christenen en wil binnen de VN strijden tegen eenzijdige kritiek op Israël.

SGP beschouwt Iran als bedreiging voor Israël, de regio en de wereld. De SGP wil de vrijheidsbewegingen binnen Iran ondersteunen door druk van buitenaf, specifiek voor nucleaire non-proliferatie. Als Turkije Israël provoceert, wil de SGP dat het NAVO-lidmaatschap van Turkije wordt ingetrokken.

SGP ziet Israël als voorbeeld van hoe je militaire kennis toepast in het bedrijfsleven. De partij wil een gemoderniseerd handelsverdrag tussen de EU en Israël, en wil dat de EU-etiketteringsrichtlijn omtrent Israëlische producten op de schop gaat. Ook moet er een EU-fonds komen om antisemitisme tegen te gaan en Holocaust-overlevenden en hun families te ondersteunen, bijvoorbeeld als ze willen verhuizen naar Israël.

VVD noemt Israël niet in het verkiezingsprogramma, wat in 2021 nog wel het geval was. Aartsvijand Iran wordt wel genoemd als bedreiging van liberale waarden in het Westen. De Iraanse Revolutionaire Garde moet op de EU-terreurlijst, en Iraanse kopstukken moeten verantwoordelijk worden gehouden voor hun misdrijven.

BVNL, de SP en Volt noemen Israël, Palestina en het Midden-Oosten niet in hun verkiezingsprogramma. DENK en Nieuw Sociaal Contract hebben nog geen verkiezingsprogramma bekendgemaakt.