De eclatante overwinning van Geert Wilders’ PVV draagt bij aan de vorming van het grootste rechtse Kamerblok in vijftig jaar.
Al voor de Tweede Kamerverkiezingen meldde EW dat de rechtse partijen op een stevige overwinning afstevenden. Op basis van de peilingen zou rechts 95 zetels halen, en links slechts 55. Een historische overwinning voor het rechterblok kwam in zicht. Behalve in 2002, het jaar van Pim Fortuyn, behaalden rechtse partijen sinds 1972 nooit meer dan 88 zetels.
Lees ook: Komen er meer partijen in de Tweede Kamer dan ooit?
De rechtse overmacht werd op 22 november groter dan verwacht, met 20 zetels winst voor PVV en Nieuw Sociaal Contract. Enkel de winst van de LPF uit 2002 (van 0 naar 26 zetels) was groter.
Hoe ziet de nieuwe Kamer eruit?
De drie grootste rechtse partijen – PVV, VVD en NSC – behaalden samen 81 zetels. Met de zetels van BBB (7), CDA (5), SGP (3) Forum voor Democratie (3) en JA21 (1) daarbij gerekend, telt de Tweede Kamer 100 rechtse zetels – 18 meer dan in 2021.
De linkse partijen moeten het stellen met 50 zetels. Daarvan bezit GroenLinks-PvdA de helft: 25 zetels. De andere linkse zetels worden ingenomen door D66 (9), SP (5), Partij voor de Dieren (3), DENK (3), ChristenUnie (3) en Volt (2).
In de afgelopen vijftig jaar niet zo rechts
Sinds 1972 was de Tweede Kamer nooit zo rechts als nu. Vanaf de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 (74 zetels) zijn de rechtse partijen in opmars: naar 81 zetels in 2017 en 82 zetels in 2021.
Bij de rechts-links verdeling van het politieke spectrum moet wel de voetnoot geplaatst worden dat het geen exacte wetenschap is. Zo heeft de PVV bijvoorbeeld veel economische raakvlakken met linkse partijen. De afweging of een partij links of rechts is, werd gemaakt door zowel de rechts-links as als de conservatief-progressief as mee te wegen.
Hoe nu verder?
De kiezer heeft gesproken. De rechts-links-verhoudingen zijn duidelijk. Nu ligt de bal in Den Haag, waar de partijen een werkbare coalitie bij elkaar moeten formeren. Met deze afgetekende rechtse meerderheid zou de formatieperiode weleens kort kunnen duren.