Diverse partijen hebben hun verkiezingsprogramma niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau (CPB). Kwalijk, schrijven fractievoorzitter Joost Eerdmans en europarlementariër Michiel Hoogeveen (JA21) in een ingezonden opinie. ‘Alle politieke partijen dienen financiële verantwoordelijkheid te nemen.’
Al jaren staat in Nederland de koopkracht van de middeninkomens onder druk. De historisch hoge inflatie van 2022 is nog altijd niet onder controle en vorig jaar kende de grootste koopkrachtdaling in veertig jaar. De politiek heeft niet voor niets de mond vol van ‘bestaanszekerheid’.
Het is verleidelijk om als politiek daarom de portemonnee te trekken. Zeker in verkiezingstijd is het makkelijk om grote beloftes te doen. Zo wil een aantal partijen het minimumloon, het kindgebonden budget én de huurtoeslag verhogen. Anderen willen de AOW weer terug naar 65 én het eigen risico in de zorg afschaffen. Onverantwoorde keuzes, want de effecten van deze uitgaven zijn onduidelijk en een deugdelijke financiële onderbouwing ontbreekt. Zij weigeren hun plannen te laten doorrekenen door het Centraal Plan Bureau (CPB). Daarmee wordt de kiezer een rad voor ogen gedraaid.
De Studiegroep Begrotingsruimte kwam onlangs met een uitvoerig rapport waarin werd betoogd dat het Rijk geen extra uitgaven moet doen, maar moet bezuinigen. Met minimaal 17 miljard euro per jaar welteverstaan. Extra overheidsuitgaven werken tenslotte als olie op het inflatievuur, waardoor elk beleid gericht op bestaanszekerheid wordt als dweilen met de kraan open. Als het begrotingstekort te ver oploopt, verwordt Nederland in de toekomst tot een nieuw Italië.
Volgens de Studiegroep Begrotingsruimte moet worden gekozen uit lastenverzwaringen en minder Rijksuitgaven om het huishoudboekje op orde te krijgen. Dat betekent dat de politiek keuzes moet maken. De doorberekeningen van het CPB brengen dit in beeld. Zo kiest JA21 in haar belastingplan ervoor om alle inkomensgroepen er qua koopkracht op vooruit te laten gaan, onder meer met een belastingvrije voet van 25.000 euro. Modale inkomens gaan er ruim 500 euro per jaar op vooruit en de marginale druk gaat omlaag, waardoor meer werken weer gaat lonen. Zo stimuleren we een economie die productiviteit beloont.
‘Met versimpeld belastingsysteem laat CPB positief beeld zien voor JA21’
Dit moet uiteraard worden bekostigd. Dit doen wij door de algemene heffingskorting, arbeidskorting, ouderenkorting en zorgtoeslag af te schaffen. Met een versimpeld belastingsysteem laat het CPB voor JA21 een positief beeld zien, omdat wij overbodige uitgaven aan ‘klimaat en milieu’ schrappen en bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking en de alsmaar groter wordende overheid. JA21 is de enige partij op rechts die laat zien dat rechtse praatjes wel degelijk gaatjes kunnen vullen.
Ook op het internationale toneel is een doorberekend verkiezingsprogramma van groot belang. Bij de Europese Unie wordt op dit moment onderhandeld over het versoepelen van de Europese begrotingsregels. Als een van de strenge en spaarzame landen is het voor de geloofwaardigheid van Nederland van belang dat wordt vastgehouden aan een traditie van financiële degelijkheid. Wij kunnen moeilijk van Zuid-Europa verlangen zich aan de begrotingsdiscipline te houden als bij ons partijen worden gekozen met een programma zonder enige financiële dekking.
Een veelgehoord tegenargument is dat de CPB-berekeningen slechts modellen zijn, en daardoor de kiezer een verstoord beeld geven. Geen enkele partij krijgt tenslotte een absolute meerderheid. Dat neemt niet weg dat het CPB politieke partijen dwingt keuzes te maken. De CPB-berekeningen laten alvast zien welke partijen daartoe in staat zijn.