De NPO wordt niet gesaneerd, wel aangepakt: buitenlandse voorbeelden genoeg

Er woedt een storm van hervormingen van de publieke omroepen door Europa. Om wat voor veranderingen gaat het? En hoe nieuw zijn deze?

Italië

Maandag 6 mei staakte journalisten van de RAI tegen de ‘verstikkende controle’ door de radicaal-rechtse regering van premier Giorgia Meloni.

Twee weken eerder schrapte de publieke omroep op de Italiaanse Bevrijdingsdag, waarop de val van het fascistische regime wordt gevierd, kort voor de uitzending een bijdrage van hoogleraar Antonio Scurati. Scurati zou in een monoloog de erfenis van het Italiaanse fascisme belichten.

Discussie over politieke beïnvloeding van de RAI is niet nieuw. Net als dat een nieuwe regering directeuren benoemt binnen de openbare omroep. Maar volgens diverse programmamakers is de overheidsbemoeienis verergerd sinds Meloni aan de macht is. 

Polen

Polen waait sinds de aanstelling van de liberale president Donald Tusk in december een nieuwe wind, die ingaat tegen de Europese trend waarbij radicaal-rechts meer macht krijgt.

De vorige radicaal-rechtse regering PiS hervormde de publieke omroep TVP naar eigen politieke smaak. Er is volgens oud-presentator Marek Czyż eindelijk een ‘betrouwbaar’ journaal.

Elke regering heeft tot nu toe de omroep naar eigen inzicht hervormd.

Slowakije

De onafhankelijke omroep RTVS wordt omgedoopt naar de STVR, een door de staat gecontroleerde omroep.

In maart kwam de regering van de Rusland-vriendelijke sociaal-democraat Robert Fico met het wetvoorstel om haar greep op RTVS te versterken.

Er komen twee nieuwe toezichtsraden. De eerste gaat over het management en de ander zal zich richten op de inhoud. De politiek heeft directe invloed op die raadsleden: ze worden benoemd door de regering en het parlement.

Ondanks vele protesten tegen de hervorming van RTVS, werd het wetvoorstel 24 april aangenomen.

Nederland

Een adviescollege onder leiding van oud-politicus Pieter van Geel (CDA) bracht in september 2023 een kritisch rapport uit over de NPO. Daarin staat dat de publieke omroep ‘flink op de schop moet’. De NPO zou uit maximaal zes omroepen moet gaan bestaan. Dit zijn er nu elf, waaronder de fusieomroepen AVROTROS, BNNVARA en KRO-NCRV.

Ook de formerende partijen willen de publieke omroep hervormen. De VVD wil bezuinigen. Wat NSC betreft verdwijnt er een televisienet. De PVV wil de hele NPO afschaffen. BBB spreekt over ‘het waarborgen van persvrijheid en het samenwerken van landelijke en regionale omroepen’.