Een groep VVD’ers vindt dat de partij een verkeerde weg is ingeslagen. Het zorgt voor interne strubbelingen. ‘Mosterd na de maaltijd.’
‘Als je je grenzen niet bewaakt, is dat het begin van het einde.’ Het is een uitspraak van voormalig VVD-premier en partijleider Mark Rutte. De quote is het eerste wat je ziet op de website van Liberale VVD – een gezelschap van veelal VVD-leden die zich moeilijk kunnen verenigen met de huidige koers van hun partij.
Diverse partijprominenten – onder wie Frans Weisglas en Ed Nijpels – lieten zich al in een vroeg stadium kritisch uit over samenwerking met de PVV van Geert Wilders. Alle bezwaren ten spijt kwam het kabinet met PVV en VVD er uiteindelijk toch. Een deel van de VVD-leden ziet dat nog altijd niet zitten en begon een petitie.
Door de samenwerking aan te gaan met de PVV is de VVD door een ondergrens gezakt, vinden ze. Het debat moet terug in de partij ‘om het echte gesprek te voeren over hoe we terecht zijn gekomen in deze bizarre situatie,’ zo staat te lezen in de brief van Liberale VVD aan het hoofdbestuur die inmiddels ruim 1.500 keer is ondertekend.
‘Bij ons allemaal kwam het kantelpunt op een ander moment,’ zegt Dorien Verbree (34), een van de initiatiefnemers van de petitie. Verbree was vier jaar fractievoorzitter van de VVD in Leiden. Ook stond ze op de kandidatenlijst van de VVD voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. ‘Ik vond dat er een ondergrens was bereikt toen Gidi Markuszower en Reinette Klever werden gepresenteerd als beoogd minister.’
Zorgen over koers van het nieuwe kabinet
Cruciale reden voor de petitie is bezorgdheid, zegt Verbree. ‘Wij maken ons zorgen over de koers van dit nieuwe kabinet. Wij voelen ons daar ongemakkelijk bij. De normen en waarden beginnen op te schuiven binnen onze partij.’
Het is niet alleen de PVV waarover ze zich zorgen maakt. ‘In mindere mate geldt het voor mij ook voor BBB. Wat die partij wil op het gebied van landbouw, is wat mij betreft een typisch voorbeeld van schijnoplossingen. Al hoort water bij de wijn doen bij coalitievorming.’
Met de petitie zet Liberale VVD in op een debat over hoe de partij haar liberale waarden gaat tonen, verdedigen en behouden in de coalitie. Hoewel de petitie in het progressieve deel van de achterban met gejuich is ontvangen, kreeg deze een minder enthousiast onthaal in de vleugel Klassiek Liberaal. ‘Dit is mosterd na de maaltijd,’ zegt Reinier Geerligs (39), voorzitter van Klassiek Liberaal. ‘Als de ondertekenaars dit kabinet zo verschrikkelijk vinden, hadden ze veel eerder hun momentum moeten pakken bij een van de vele bijeenkomsten. Alleen Frans Weisglas deed dat, voor de rest niemand.’
Dat vindt ook Paul Slettenhaar (56), Klassiek Liberaal-lid en wethouder in Castricum. ‘Ze kunnen nu oproepen tot debat, maar de wedstrijd is afgelopen, en ze deden niet mee.’
Klassiek Liberaal werd in 2019 opgericht omdat een groep kritische VVD’ers vond dat de partij zich tijdens het kabinet-Rutte III had laten kapen door D66. Vooral over het stikstof- en asielbeleid was Klassiek Liberaal kritisch. De Klassiek Liberalen zijn volgelingen van VVD-kopstuk Frits Bolkestein.
Monopolie op het liberalisme
Prominente leden van Klassiek Liberaal zijn naast Slettenhaar oud-Kamerlid Daniel Koerhuis en fractievoorzitter in Alkmaar John van der Rhee. Klassiek Liberaal-voorzitter Geerligs stoort zich aan de toon van de petitie. ‘Er wordt gesproken over ondergrenzen. Wat mij betreft zijn we tijdens de samenwerking met D66 al door verschillende ondergrenzen gezakt.’ Geerligs wijst onder meer op de enorme klappen die vissers en boeren te verduren kregen. ‘Of kijk naar het voorrang geven aan statushouders bij huizen.’
Ook vindt Geerligs het niet chic dat Liberale VVD voor die naam heeft gekozen. ‘Ze doen alsof ze het monopolie hebben op het liberalisme. Het gebruik van de term vind ik niet kunnen. Het zou ze sieren als ze dat weghalen.’
Onder de ruim 1.500 keer ondertekende petitie worden prominenten als Frans Weisglas en Ed Nijpels afgewisseld met ‘sympathisanten’ zonder naam. Ook oud-VVD-Kamerlid Arend Jan Boekestijn heeft getekend. Boekestijn werkt sinds 2021 voor Volt. ‘Wat is de toegevoegde waarde van de handtekening van Arend Jan Boekestijn?’ vraagt Geerligs zich af. ‘Hij is al jaren gelieerd aan Volt en heeft niks meer met de VVD van doen.’
‘Liberale VVD zaagt aan de stoelpoten van onze partijleider’
Ook is Geerligs niet te spreken over ondertekenaar Henri Kruithof, voormalig VVD-spindoctor. ‘Hij heeft meerdere malen de geloofwaardigheid van Dilan Yeşilgöz in twijfel getrokken, en gepleit voor haar vertrek. Op deze manier zaagt Liberale VVD aan de stoelpoten onder onze partijleider.’
‘Dat wij aan stoelpoten zagen, werp ik verre van mij,’ zegt Dorien Verbree van Liberale VVD. ‘Wij roepen slechts op tot debat. En dat is nodig. We zijn in een coalitie gestapt met een partij die ondemocratisch is. Wilders is autoritair binnen zijn eigen partij, en doet uitspraken waarin hij de democratie eerder aanvalt dan verdedigt.’
Paul Slettenhaar vindt de timing onhandig, maar moedigt debat altijd aan. ‘Hans Wiegel zei ooit heel mooi: “Het liberale huis heeft vele kamers.” Mijn oproep aan alle VVD’ers is: kraak het huis niet, maar laat iedereen in zijn kamer zitten. We kunnen het oneens zijn, maar uiteindelijk moeten we blij zijn dat het debat terug is in de partij.’ Die boodschap onderschrijft Verbree: ‘Hoewel we het niet altijd eens zijn, ben ik blij met de inspanningen van Klassiek Liberaal.’
Het debat is zeker terug bij de VVD. Nu zien of de partij dat kan verdragen.
Schrijf u in voor onze middagnieuwsbrief
Met de gratis nieuwsbrief EW middag wordt u dagelijks bijgepraat met commentaren en achtergronden bij de belangrijkste nieuwsverhalen.
