EW heeft aan Ipsos I&O gevraagd of er onder jongeren sprake is van een groeiende conservatismekloof. Gen Z’ers werd gevraagd hoe zij aankijken tegen diverse sociaaleconomische en culturele thema’s. Een overzicht van de belangrijkste onderzoeksresultaten.
De afgelopen maanden berichtten diverse media over een groeiende conservatisme kloof in generatie z: jonge mannen zouden conservatiever worden, jonge vrouwen juist progressiever. De Financial Times schreef er als eerste over. Ook The Economist en diverse Nederlandse media besteedden er aandacht aan.
De onderzoeken waarop andere media zich op baseren, hebben voor de Nederlandse situatie twee problemen: ze zijn niet in Nederland uitgevoerd, of er deden onvoldoende Gen Z’ers aan mee om harde uitspraken te kunnen doen over een ‘kloof’ tussen jonge mannen en vrouwen in Nederland. Daarom heeft EW aan Ipsos I&O gevraagd om uit te zoeken of er onder Nederlandse Gen Z’ers sprake is van een groeiende conservatismekloof.
Ipsos I&O heeft jongvolwassenen tussen de 18 en 24 stellingen voorgelegd over sociaaleconomische kwesties en culturele thema’s. Mensen die behoudend staan ten opzichte van deze zaken worden doorgaans als conservatief aangeduid. Uit het onderzoek blijkt dat jonge mannen relatief progressief zijn in vergelijking met oudere mannen. Jonge vrouwen zijn nóg progressiever.
Gen Z over homoseksualiteit en abortus
Er zijn enkele aanknopingspunten die de hypothese van de groeiende ‘conservatisme-kloof’ zouden kunnen ondersteunen. Zo vinden beduidend minder Gen Z mannen homoseksualiteit dan hun vrouwelijke leeftijdsgenoten en oudere leeftijdsgroepen. Ook als het gaat om abortus lijken Gen Z mannen relatief conservatief. Al staat een meerderheid er alsnog progressief tegenover.
Daar staat tegenover dat het beeld van de conservatieve mannelijke Gen Z’er niet wordt ondersteun door de overige stellingen. Zo denkt de Gen Z man relatief progressief over feminisme, immigratie en integratie, strafrecht en klimaat. Doorgaans iets minder progressief dan de vrouwen uit dezelfde generatie, maar de verschillen zijn niet groter dan onder andere leeftijdsgroepen.
Hoe schatten mensen hun politieke oriëntatie in?
⬆ In elke generatie zijn vrouwen iets progressiever dan mannen. De verschillen binnen Gen Z zijn niet opmerkelijk groot
Rechts versus links: hoe schatten kiezers zichzelf in?
⬆ Jonge mannen en vrouwen schatten zichzelf linkser in dan mannen en vrouwen in andere leeftijdsgroepen
Welke generaties hebben een politieke voorkeur voor links?
⬆ Vrouwen stemmen linkser dan mannen. Binnen Gen Z is het verschil tussen mannen en vrouwen vrij fors
Welke Nederlanders hebben een politieke voorkeur voor rechts?
⬆ Kiezers van 18 tot 24 jaar stemmen minder vaak op rechts-conservatieve partijen dan gemiddeld, ongeacht geslacht
Hoe normaal vinden Nederlanders homoseksualiteit?
⬆ Jonge mannen vinden homoseksualiteit minder vaak normaal, verschil met jonge vrouwen is relatief groot
Welke generaties vinden het feminisme doorgeslagen?
⬆ Mannen vinden vaker dat feminisme is doorgeslagen dan vrouwen, onder de jongste leeftijdsgroep zien we dit ook
Hoe kijken verschillende generaties Nederlanders aan tegen het opvangen van asielzoekers?
⬆ Ipsos I&O stelde de volgende vraag: ‘Het is onze morele plicht om asielzoekers op te vangen in Nederland’. Pas vanaf 45 jaar beginnen de opvattingen van mannen en vrouwen uit elkaar te lopen
Hoe kijken Nederlanders aan tegen de vrijheid van meningsuiting?
⬆ Ipsos I&O stelde de volgende vraag: ‘Iedereen mag in het openbaar zeggen wat hij wil, ook als dat leidt tot discriminatie’. Jonge mannen vinden vaker dan anderen dat iedereen alles mag zeggen
Grote verschillen? Zo kijken Nederlanders aan tegen abortus
⬆ Ipsos I&O stelde de volgende vraag: ‘Abortus moet allen worden toegestaan in geval van verkrachting of als de moeder gevaar loopt’. Over abortus verschillen jonge mannen en vrouwen duidelijk van mening
Welke visie hebben Nederlanders op integratie?
⬆ Ipsos I&O stelde de volgende vraag: ‘Mensen met een migratieachtergrond moeten zich volledig aanpassen aan Nederlandse manier van leven’. Oudere leeftijdsgroepen vinden vaker dat mensen met een migratie-achtergrond zich moeten aanpassen
Hoe belangrijk is het klimaat voor Nederlanders?
⬆ Ipsos I&O stelde de volgende vraag: ‘Nederland moet in 2050 volledig klimaatneutraal zijn’. Houding ten opzichte van klimaat sterk leeftijdgebonden, weinig verschil tussen de seksen
Breedste schouders dragen de zwaarste lasten? Zo kijken Nederlanders aan tegen belastingen
⬆ Ipsos I&O stelde de volgende vraag: ‘Nederlanders die 150.000 euro per jaar of meer verdienen moeten meer belasting betalen dan ze nu doen’. Jonge mannen zijn iets vaker voor hogere belastingen voor hogere inkomens
Conclusie
Mannen zijn iets conservatiever dan vrouwen. Ze stemmen vaker op rechts-conservatieve partijen, schatten zichzelf conservatiever in en nemen vaker een conservatief standpunt in als het gaat om culturele onderwerpen. Dat is al decennia het geval. De afgelopen maanden berichtten media echter veelvuldig dat binnen Gen Z de ‘conservatisme-kloof’ tussen mannen en vrouwen groter wordt. Dat blijkt uit dit onderzoek niet.
Gen Z mannen zijn namelijk relatief progressief in vergelijking met oudere mannen. Vrouwelijke leeftijdsgenoten zijn duidelijk progressiever, maar dit verschil tussen mannen en vrouwen is zichtbaar onder iedere leeftijdsgroep. Als het gaat om homoseksualiteit en abortus liggen de opvattingen van jonge mannen en vrouwen wel relatief ver uit elkaar. Desalniettemin vindt een ruime meerderheid van de mannen uit Gen Z homoseksualiteit normaal en pleiten ze niet voor strengere abortuswetgeving.
Kortom, Gen Z is een doodgewone generatie met progressieve vrouwen en iets minder progressieve, maar zeker geen conservatieve, mannen.
Onderzoeksverantwoording
Voor dit onderzoek maakten we gebruik van een representatieve steekproef van de totale bevolking. Hier werkten in totaal 1.979 Nederlanders van 18 jaar en ouder aan mee. De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023. De dataverzameling vond plaats van vrijdagmiddag 14 juni tot en met donderdagochtend 20 juni.
Omdat we de verschillen in politieke houdingen tussen mannelijke en vrouwelijke Gen Z’ers goed met elkaar wilden vergelijken trokken we ook een speciale (extra) steekproef met alleen 18 tot en met 24-jarigen. In totaal namen 405 respondenten mee uit deze leeftijdscategorie. Deze steekproef is daarna herwogen op leeftijd, geslacht, huidig opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2023, zodat de steekproef representatief is voor deze leeftijdsgroep voor alle Nederlanders op deze kenmerken.
Het onderzoek is grotendeels uitgevoerd in het I&O Research Panel. Ook namen 98 respondenten mee via PanelClix. Deze respondenten hebben allen een niet-westerse achtergrond.