Degrowth-pessimisme helpt ons niet vooruit

In het recent verschenen rapport ‘The State of the Climate 2024’ waarschuwen vijftienduizend wetenschappers dat we afstevenen op desastreuze klimaatverandering. Er ­komen gevaarlijke en onvoorspelbare tijden aan, zeggen zij. Oceaantemperaturen breken records, net als oppervlaktetemperaturen. Het duurt niet lang meer voordat we kantel­punten passeren. Daarna lijkt er geen weg meer terug.

Je kunt inmiddels het Louvre behangen met wetenschappelijke onderzoeken over door de mens veroorzaakte opwarming van de aarde. Toch zijn er nog steeds mensen die er niet in ‘geloven’ of die geen noodzaak zien om er iets tegen te doen. Die mening mogen zij natuurlijk hebben, maar ik maak me wel ­zorgen over hun beslissingsbekwaamheid. Hoe gaan zij om met onderwerpen waar minder bewijs op tafel ligt?

Tegelijkertijd zijn er aan de linkerzijde mensen die doordraaien van de dreiging. Zij zijn bang dat klimaatverandering ons terugwerpt in de tijd, ons armer maakt en onze manier van leven in gevaar brengt. Hun oplossing daarvoor is met beleid te komen dat ons terugwerpt in de tijd, ons armer maakt en onze manier van leven in gevaar brengt.

Deze ‘degrowthers’ geloven in ‘minder, minder, minder’. Minder consumptie, minder economische groei, minder productie. Zij willen dat de overheid het heft in handen neemt en hele economische sectoren verwijdert. Een van hun belang­rijkste vertolkers, Jason Hickel, was onlangs in Nederland. Hij is uitgesproken antikapitalistisch en wil niet alleen klimaat­opwarming tegengaan, maar denkt ook dat door de overheid ­afgedwongen economische krimp zorgt voor kortere werkweken, meer gelijkheid, minder armoede en meer geluk. Hij vergeet dat er al een wondermiddel is dat ons al meer dan 200 jaar precies die zaken levert: het kapitalisme waartegen hij strijdt.

De tegenhanger van degrowth is groene groei. Er werd door sommige mensen raar opgekeken toen Sophie Hermans (VVD) werd aangekondigd als minister van Groene Groei. Maar het is een belangrijk signaal dat Hermans niet alleen de politieke wil heeft om klimaatverandering te beperken, maar ook gelooft dat dit mogelijk is op een positieve manier. Dat we als mensheid deze enorme uitdaging kunnen aangrijpen om er allemaal beter van te worden.

Naast politieke wil is ook technologische ontwikkeling nodig om de klimaat-uitdaging het hoofd te bieden. Die krijgen we niet met het vooruitgangspessimisme van de degrowthers. Zet je in op economische krimp, dan zeg je doei tegen technologische ontwikkeling. Wie Hermans volgt op sociale media, ziet dat zij hier fundamenteel anders over denkt. Dat zij juist vertrouwen heeft in de oplossingskracht van de mens.

Succescverhaal

De feiten geven Hermans gelijk. De ontwikkeling van duurzame technologie is een ongekend succesverhaal. Er is een technologische revolutie gaande. Zonnepanelen werden 50 procent goedkoper in één jaar tijd. De productiecapaciteit verdriedubbelde sinds 2021. In China worden inmiddels ongelooflijk krachtige batterijen gemaakt. En daar zijn elektrische auto’s inmiddels goedkoper dan die met verbrandingsmotoren. In Nederland vormden elektrische auto’s 80 procent van de verkoop van nieuwe auto’s in september, waarvan 50 procent vol-elektrisch en 50 procent hybride.

Met groene groei en degrowth staan er twee ideologisch getinte verhalen tegenover elkaar. Een goede zaak, want dat is precies waaraan onze technocratische politiek een groot tekort heeft. Beide verhalen zijn gebaseerd op mensbeelden. Degrowth gaat over een mensheid die tegen zichzelf moet worden beschermd en aan het handje van de overheid loopt. Groene groei gelooft juist in de enorme kracht van de mens. De kracht die ervoor zorgde dat we in vrijwel alles boven onszelf uitstegen. Dat we onvrijheid en ongelijkheid zelf overwonnen. Dat we kunnen vliegen zonder vleugels en wandelden op de maan.

Jason Hickel sprak in Nederland met een groep topambtenaren. Het is te hopen dat zij zich niet laten verleiden door zijn pessimisme, maar vooral luisteren naar het verhaal van hun minister van Groene Groei. Het biedt de enige wenselijke route om klimaatverandering tegen te gaan. Het is een verhaal dat ons niet teruggooit in de tijd, maar vooruitstuwt naar een betere toekomst. Een verhaal om ons aan vast te klampen. Precies wat we in deze onzekere tijd nodig hebben.