Hoe een wetsvoorstel uit 2018 mogelijk het einde betekent van Samidoun in Nederland

‘Samidoun brengt hulde aan het leiderschap, het martelaarschap en de helden­daden van de grote Palestijnse leider.’ Zo ­begint de officiële reactie van pro-Hamas-organi­satie Samidoun op het ­doden door Israël van Yahya Sinwar op 16 oktober.

Sinwar was de leider van Hamas in Gaza en het brein achter de pogrom in ­Israël op 7 oktober 2023. Sinwar verwierf bekendheid als de meedogenloze ‘slachter van Khan Younis’ en vermoordde en martelde Palestijnen die hij verdacht van toenadering tot Israël.

Het statement over Sinwar vat het ­wereldbeeld van Samidoun goed samen. De organisatie ontkent het bestaansrecht van Israël en steunt openlijk de terreuracties van Hamas en Islamitische Jihad. Volgens Samidoun zijn dit ‘verzetsbe­wegingen’ die het recht hebben om zich ‘te verzetten tegen de koloniale bezetter’.

In deze landen is Samidoun actief

Samidoun – Arabisch voor ‘vastberaden’ – noemt zichzelf een solidariteits­organisatie, maar staat voornamelijk te boek als mantelorganisatie van het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina (PFLP), een Palestijnse terreurorganisatie die berucht is vanwege vliegtuigkapingen en moordaanslagen. Ook waren terroristen gelieerd aan het PFLP betrokken bij de pogrom op 7 oktober. Het PFLP staat wereldwijd op diverse ­terreurlijsten – ook in Nederland.

Samidoun is actief in twaalf landen. Het hoofdkantoor is gevestigd in het Canadese Vancouver, en wordt geleid door de Canadese Charlotte Lynne Kates, een beroepsactivist en notoir verheerlijker van terroristische daden tegen Israël. Kates is getrouwd met Khaled Barakat, een hooggeplaatst lid van het PFLP.

In welke landen is Samidoun al verboden?

In diverse landen is Samidoun inmiddels verboden. In Duitsland gebeurde dat al op 2 november 2023, nadat leden van Samidoun op 7 oktober 2023 lekkernijen hadden uitgedeeld in Berlijn. Nancy Faeser, de Duitse minister van Binnenlandse Zaken, ging mede naar aanleiding daarvan over tot het verbod van ­Samidoun. Anders dan in Nederland heeft een minister in Duitsland de ministeriële bevoegdheid om een organisatie bestuursrechtelijk te verbieden.

Op 15 oktober 2024 werd bekend dat ook de Verenigde Staten en Canada sancties treffen tegen Samidoun. Het Ame­rikaanse ministerie van Financiën beschikt over bewijs dat Samidoun via stichtingen geld overmaakt aan het PFLP. Alle rekeningen gelieerd aan Samidoun zijn daarom bevroren in de Verenigde Staten en Canada. Beide landen bestempelen de organisatie nu ook als terroristisch. Sinds 2022 kan Samidoun al geen gebruik meer maken van betaaldiensten als Mastercard en PayPal.

In Nederland wappert de vlag van Samidoun nog veelvuldig bij demonstraties. ‘Ik kan het werkelijk niet verdragen dat dit soort types in Nederland hun gang kunnen gaan,’ zegt Diederik van Dijk, Tweede Kamerlid voor de SGP. Van Dijk diende samen met Joost Eerdmans (JA21) op 2 oktober een motie in om Samidoun op de Nationale sanctielijst terrorisme te plaatsen. In zekere zin komt dat ook neer op een verbod. De ­motie haalde een grote meerderheid. ‘We hebben het instrumentarium, dus waar wachten we nog op?’

Het OM oordeelt over Samidoun

Het wachten is op het Openbaar Ministerie (OM). In het Nederlands recht is het OM – vanwege de scheiding der machten – het orgaan dat hierover gaat. Een politieke meerderheid is niet voldoende om een organisatie te verbieden, het ontbinden van een organisatie is een civielrechtelijke procedure. Het Openbaar Ministerie moet bij de rechter een verzoekschrift indienen en kunnen aantonen dat het doel of de activiteiten van de organisatie in strijd zijn met de openbare orde.

De vraag is of daarvan sprake is. De motie van Eerdmans en Van Dijk wordt onderbouwd met het argument dat Samidoun ‘terreur verheerlijkt’. Maar dat ­is niet strafbaar in Nederland. Dat is ook de reden dat GroenLinks-PvdA tegen de motie stemde. In een schriftelijke verklaring laat de partij aan EW ­weten dat ‘de juridische grondslag in de motie ontbreekt. Het verheerlijken van terrorisme is op dit moment niet strafbaar in Nederland. Daarmee is deze ­motie wat ons betreft niet de juiste weg om te bewandelen.’

Juiste weg of niet: de druk op Sami­doun neemt toe. Premier Dick Schoof sprak zich ook uit tegen de organisatie na de ministerraad op 11 oktober. ‘De verheerlijking van terroristische organisaties heeft niets te maken met opkomen voor de rechten van de Palestijnen.’ ­David van Weel (VVD), minister van Jus­titie en Veiligheid, zei na afloop van diezelfde ministerraad dat hij in gesprek gaat met het Openbaar Ministerie.

Wet bestuurlijk verbod ondermijnende organisaties

Maar wellicht is dat allemaal niet nodig. In 2018 dienden PvdA, VVD, CDA, ChristenUnie en SGP een initiatiefwetsvoorstel in genaamd Wet bestuurlijk verbod ondermijnende organisaties, die waarschijnlijk nog dit jaar wordt behandeld in de Eerste Kamer. De wet was oorspronkelijk bedoeld om het eenvoudiger te maken om motorbendes te verbieden, maar kan ook worden ingezet tegen or­ganisaties als Samidoun.

Onderdeel van de wet is dat als een ­organisatie ‘de Nederlandse samenleving of ­delen daarvan ontwricht’, de verantwoordelijk minister – in dit geval Van Weel – kan overgaan tot een bestuursrechtelijk verbod. Daarmee is de wetgeving vergelijkbaar met die in Duitsland, waar Samidoun bestuursrechtelijk is verboden.

Linksom of rechtsom: Samidoun ­bestaat waarschijnlijk niet lang meer in Nederland.