Onzin dat overheid niets doet tegen femicide

De feiten: Dit jaar acht vrouwen door (ex-)partner vermoord

Bron: Moordonderzoek EW, Universiteit Leiden

Na de moord op de 39-jarige Joeweela de Gelder door haar ex-partner, vorige week dinsdag 15 juli in Gouda, staat de aanpak van vrouwenmoord opnieuw ter discussie.

Voor de ogen van hun twee jonge kinderen schoot de 53-jarige Driekus K. op straat zijn ex dood en pleegde daarna zelfmoord in de duinen bij Scheveningen.

Joeweela zat al weken met haar kinderen in een blijf-van-mijn-lijf-huis. Begin juni had ze aangifte tegen hem gedaan wegens mishandeling en vuurwapenbezit.

Driekus zat een paar weken vast, maar de rechtbank liet hem vrij omdat er onvoldoende bewijs was voor de mishandeling. Eerder had de man dertien jaar celstraf gekregen nadat hij in had 2008 geprobeerd een vorige partner en haar broer dood te schieten.

Twee dagen na de moord in Gouda overleed een 38-jarige vrouw in Vlijmen in het ziekenhuis, nadat haar 35-jarige vriend haar in haar woning ernstig had verwond.

Oproep tot meer inzet van politie en justitie

De aanpak van femicide staat al langer op de agenda. Onder anderen nabestaanden, vrouwenorganisaties en hulpverleners vinden dat politie en justitie meer moeten doen om vrouwenmoord te voorkomen.

Vorig jaar juni publiceerden drie bewindslieden onder de noemer ‘Stop femicide’ een ambitieus plan van aanpak met nuttige aanbevelingen.

Ruim helft vrouwenmoorden betreft partnerdoding

Gemiddeld wordt eens per twee weken een vrouw door haar (ex-)partner vermoord, volgens de Femicide Monitor van de Universiteit Leiden.

Dit jaar zijn tot nu toe acht vrouwen het slachtoffer van partnerdoding, blijkt uit het doorlopende moordonderzoek van EW. Dat is gemiddeld eens in de drieënhalve week.

In totaal vielen volgens het doorlopende EW-onderzoek tot nu toe 57 doden door moord of doodslag, onder wie 21 vrouwen. In 8 gevallen betrof het partnerdoding. De overige vrouwen waren onder meer het slachtoffer van moedermoord, een ‘verwarde’ dader, roof of een (drugs)ruzie.

Sinds 1992 is het aantal vrouwelijke slachtoffers fors gedaald, blijkt uit Mythen over moord. Dertig jaar fataal geweld in Nederland (2024).

Er waren uitschieters van 91 slachtoffers per jaar. Rond 2006 begon het cijfer spectaculair te dalen, en die dalende trend lijkt door te zetten.

De afgelopen drie decennia ging het bij vrouwenmoord in iets meer dan de helft van de gevallen (53 procent) om partnerdoding. Die is lang niet altijd het sluitstuk van huiselijk geweld, al vormt de ‘blaffende en bijtende dader’ wel de grootste groep.

Wie zegt wat over femicide?

Bronnen: WNL, Rijksoverheid

‘Er zit duidelijk een onderstroom van seksisme in deze samenleving,’ zei rechtbankverslaggever Saskia Belleman dinsdag 22 juli in NPO-talkshow Goedenavond Nederland (WNL). ‘Hoe kan het dat een vrouw die ernstige meldingen doet niet serieus wordt genomen?’
In het rapport Stop Femicide! uit 2024 stelden toenmalig staatssecretaris Maarten van Ooijen (Welzijn, ChristenUnie), minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs, D66) en minister Franc Weerwind (Rechtsbescherming, D66) er alles aan te doen om femicide tegen te gaan: ‘Femicide raakt vrouwen uit alle lagen van de bevolking. Het maakt niet uit welke culturele, religieuze of economische achtergrond ze hebben. Er is vaak sprake van ongelijkheid, dwang en controle. En de dader is vaak een bekende; een (ex-) partner of familielid. Daarom bouwen we met de aanpak van femicide voort op die van huiselijk geweld, kindermishandeling en gendergerelateerd geweld.’

EW’s visie: Niet elke vrouwenmoord valt te voorkomen

Door: Gerlof Leistra, redacteur Misdaad

Dat er na elke vrouwenmoord een hardere aanpak van femicide wordt geëist, is begrijpelijk. Het zijn steeds weer schokkende verhalen over ontspoorde relaties en soms jarenlang geweld en misbruik. Maar de suggestie dat politie en justitie er niets tegen doen, is niet terecht.

Geregeld krijgt een (ex-)partner een tijdelijk huisverbod na bedreiging of geweld. In de tussentijd kijken hulpverleners wat er nodig is om herhaling te voorkomen.

Zo nodig wordt een locatie-, gebieds- of contactverbod opgelegd. De bedreigde partij wordt eventueel ondergebracht in een blijf-van-mijn-lijf-huis. Ook kan die soms een ‘slachtoffer-device’ krijgen, een apparaatje dat een melding doorgeeft als de enkelband van de (ex-)partner na het uitzitten van de opgelegde straf in de buurt is.

Politie kampt met capaciteitsproblemen

Probleem is dat de politie onvoldoende capaciteit heeft om alle bedreigde vrouwen – en soms mannen – permanent te beschermen. Ondanks risico-taxaties valt ook lang niet altijd te voorspellen of en wanneer het opnieuw misgaat.

In het rapport Stop Femicide! pleiten de bewindslieden voor een betere organisatie van het ‘hulpverlenerslandschap’. Zonder het terugdraaien van bezuinigingen en het beschikbaar stellen van extra middelen is dat een loze belofte.

Familie Joeweela waarschuwde al voor Driekus

Helaas is het een illusie dat femicide altijd kan worden voorkomen. De moord op Joeweela is wat dat betreft een kroniek van de aangekondigde dood.

Haar familie waarschuwde negen jaar geleden al dat Driekus gevaarlijk was, maar ze verliet het woonwagenkamp van haar familie toch om bij hem in te trekken.

Het is een bekend patroon dat sommige vrouwen blind van liefde voor een man kiezen die ze van meet af aan bedreigt en mishandelt. Daarna blijkt het bijna onmogelijk om uit zo’n gewelddadige relatie te ontsnappen. Zeker als er kinderen in het spel zijn en de vrouw financieel afhankelijk is van de partner.

Dertig jaar geleden was de moeder van Joeweela ook al het slachtoffer van partnerdoding.

Verdere verdieping: Over een mogelijke aanpak rondom partnerdoding (Clare's Law)

Bron: BBC

Moet strafrechtelijke informatie over het gewelddadig verleden van mannen beschikbaar zijn voor eventuele partners en hun familie?

In mei dienden VVD, GroenLinks-PvdA en D66 een voorstel in bij toenmalig staatssecretaris Ingrid Coenradie (toen nog PVV) om een Nederlandse variant van Clare’s Law in te voeren.

Clare’s Law botst met recht op privacy

De Britse Clare Wood werd in 2009 vermoord door haar ex-partner. Zij wist niet dat hij eerder was veroordeeld voor huiselijk geweld tegen vrouwen. Sindsdien kunnen Britse vrouwen en hun familie bij ernstige vermoedens informatie opvragen bij justitie.

De indieners van het voorstel willen weten of zo’n wet in Nederland haalbaar is. Het door hun voorgestelde recht op informatie staat haaks op het recht op privacy.