De feiten: Nieuw VVD-programma valt terug op oude speerpunten
Bron: VVDHet verkiezingsprogramma dat de VVD afgelopen weekend onthulde, is een klassiek centrum-rechts verhaal. Daarmee geeft de liberale partij impliciet toe met het thema ‘asiel’ geen verkiezingen te winnen.
Dat was de les die de liberalen na de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 leerden. De partij zette toen flink in op het thema immigratie, nadat het kabinet Rutte-IV erover viel, maar zag verrassend genoeg de PVV de grootste worden.
Was in 2023 migratie nog het eerste van acht hoofdstukken in het verkiezingsprogramma, in het nieuwe programma Sterker uit de storm valt migratie onder de vierde van vijf missies die de VVD zich ten doel stelt. Vanaf pagina 62 van de 81.
Economie en veiligheid
Met een focus op de oude speerpunten hoopt de partij kiezers terug te winnen. Economie en veiligheid zijn hoofdthema’s in het nieuwe programma. Een wet moet de komende regering verplichten tot het creëren van het ‘beste ondernemersklimaat’.
Dat begint volgens de VVD met minder regeldruk voor ondernemers. Zo wil de partij af van de verplichting voor werkgevers om te registreren met welk vervoersmiddel de werknemer naar het werk gaat. Ook moeten de lasten voor ondernemers omlaag en mag het overdragen van een familiebedrijf aan een volgende generatie niet lastiger worden.
Om de veiligheid van Nederland te verbeteren, wil de partij 100.000 extra militairen en reservisten. Ook komt de nieuwe NAVO-norm van 3,5 procent van het nationaal inkomen aan defensie in de wet te staan. Nu staat er in die wet nog de oude norm van 2 procent.
Bezuinigen op overheid en zorg
De kosten van de plannen van de VVD zijn nog onbekend. De partij wil bezuinigen op de overheid, die kleiner en slagvaardiger zou moeten worden. Ook in de zorg zoeken de liberalen naar bezuinigingen.
Mensen moeten meer zelf betalen, en het basispakket moet kleiner. Welke behandelingen daaruit verdwijnen, schrijft de partij niet op. Het eigen risico wil de partij niet meer halveren, zoals het kabinet-Schoof voornemens is.
Ook in de AOW wil de partij geld vinden door de ingangsleeftijd van het overheidspensioen te verhogen. Sociale uitkeringen stijgen voortaan niet meer met de lonen mee, maar met de inflatie.
EW’s visie: Klassiek VVD-verhaal botst met stijl lijsttrekker Yeşilgöz
Door: Victor Pak, redacteur Den HaagSinds het vertrek van Mark Rutte als partijleider worstelt de VVD. Zowel met het verhaal als met het leiderschap. Partijleider Dilan Yeşilgöz is nooit zo onomstreden geweest als Rutte dat was geworden.
Ook Rutte kende een chaotische begin als partijleider, waarin tegenstrever Rita Verdonk zijn leiderschap ondermijnde. Maar hij kwam die fase te boven. Zover is Yeşilgöz nog niet. Na ruim tweeënhalf jaar partijleiderschap is ze nog altijd zoekende.
Meest thuis in rechtervleugel
De groeiende kloof binnen de liberale partij speelt haar parten. De linkervleugel hekelde het besluit om met de PVV te regeren in het kabinet-Schoof, en is blij dat de VVD de partij van Geert Wilders nu heeft uitgesloten. Daar baalt de rechtse vleugel van de VVD dan weer van.
Yeşilgöz lijkt, afgaande op haar uitspraken, meer thuis te horen in die rechtse vleugel.
Dat bleek ook tijdens haar recente ruzie met zanger Douwe Bob, die een optreden op een voetbaltoernooi voor Joodse kinderen weigerde vanwege de aanwezigheid van ‘zionistische’ posters. Yesilgöz verweet hem een antisemiet te zijn en kwam pas na een paar dagen terug op haar woorden.
Economischer verhaal
Yeşilgöz presenteert zich als fel en uitgesproken politicus die geen blad voor de mond neemt. Als minister van Justitie en Veiligheid had ze veiligheid en misdaadbestrijding hoog in het vaandel. Identiteitspolitiek schuwt zij niet.
Dat gaat het de komende campagne wringen voor de VVD. Met dit verkiezingsprogramma moet Yeşilgöz een economischer verhaal gaan uitdragen.
Het is aan Yeşilgöz om een koerswijziging in te zetten. Niet alleen haar partij moet daarbij geloofwaardig overkomen, maar ook zijzelf.
Als zij daarin niet slaagt en de VVD weer een verkiezing verliest, dreigt haar leiderschap vroegtijdig ten einde te komen.
Wie zegt wat over het verkiezingsprogramma van de VVD?
- De Nieuwe VVD, een informele groep van progressieve liberalen, noemt het op X een ‘mooi programma’, dat de deur opent voor ‘een constructieve samenwerking met partijen uit het politieke midden’.
- Paul Slettenhaar, VVD-wethouder in Castricum en lid van Klassiek Liberaal, het rechtse discussieplatform van de partij, roemt op X de asielplannen uit het verkiezingsprogramma. ‘Zo doe je dat als bestuurspartij. Leveren!’
- Kamerlid Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) zegt op X dat de VVD de ‘sloopkogel’ door de verzorgingsstaat haalt, met haar plannen om te bezuinigen op sociale zekerheid. ‘Gewone mensen betalen de prijs voor de plannen van de VVD.’
Verdere verdieping: Bekostiging VVD-verkiezingsprogramma nog onduidelijk
Bron: RijksfinanciënSterker uit de storm? Zonder financiële paragraaf is niet te beoordelen of de VVD de titel van haar programma ook waarmaakt.
Die financiële paragraaf verschijnt pas met de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) medio oktober. Zo blijft voorlopig de vraag onbeantwoord hoe de partijen hun plannen gaan bekostigen.
In de doorrekeningen willen partijen beter presteren dan het zogeheten basispad, de economische ontwikkeling tot 2030 als er geen nieuw beleid zou komen. In dat basispad loopt de staatsschuld de komende jaren op tot 50 procent van het nationaal inkomen in 2030. Het begrotingstekort loopt op van 1,7 in 2027 tot 2,5 procent in 2030.
En dan heeft het CPB daarin nog niet eens de verhoging van de defensie-uitgaven meegenomen. De nieuwe NAVO-norm van 3,5 procent zorgt voor extra uitgaven tot wel 20 miljard euro per jaar.
Energiebelasting verlagen is duur
Een verkiezingsprogramma is minder ingewikkeld om op te schrijven dan de financiële paragraaf, waarin duidelijk wordt hoe de plannen worden gedekt.
Neem het VVD-plan om de energiebelasting te verlagen. Daarin staat niet gespecificeerd hoeveel lager die moet worden. Maar een beetje verlagen, kost al flink wat geld. Dat blijkt uit de sleuteltabel waarin het ministerie van Financiën de kosten van mogelijke belastingmaatregelen opsomt.
De energiebelasting op aardgas voor huishoudens bedraagt 60 eurocent per kubieke meter. Het kost de schatkist 67 miljoen euro als die 1 eurocent lager wordt.
Voor elektriciteit is de energiebelasting 9 eurocent per kilowattuur. Een verlaging van 1 eurocent kost 181 miljoen euro.
Zo kan een aanzienlijke verlaging van de energiebelasting al gauw een kostenpost van ruim 1 miljard euro worden.