Zeker 700.000 Nederlanders kampen met problematische schulden, maar velen zijn huiverig hun problemen onder ogen te zien. De gevolgen hiervan zijn groot en dat kost de samenleving veel geld.
Echte armoede bestaat niet in Nederland, maar schulden maken kunnen we wel. Volgens Nadja Jungmann, die als docent Schulden en Incasso is verbonden aan de Hogeschool Utrecht, neemt de schuldenproblematiek toe in Nederland. In het rapport ‘Onoplosbare schuldsituaties’ constateert Jungmann dat zeker 700.000 Nederlanders ernstige schulden hebben. Toch belandden in 2013 ‘slechts’ 28.000 mensen in de schuldsanering. Daarvan maakte 30 procent de periode van drie jaar niet af.
‘Ze willen de auto niet kwijt’
In dagblad Trouw en in het tv-programma Altijd Wat legt Jungmann uit hoe het komt dat relatief veel mensen met ernstige schulden niet in een schuldsaneringstraject terecht komen. In de helft van de gevallen komt dit door de hoge toelatingsdrempels (eerdere uitval, verslaving, geen aflossingscapaciteiten) voor schuldsanering of juridische obstakels zoals bijvoorbeeld een lopende scheiding of een betwiste vordering.
Maar in 40 procent van de gevallen blijken personen met schulden niet bereid om échte concessies te doen. ‘Ze willen hun auto niet kwijt,’ of ‘ze willen de kinderen niks ontzeggen,’ of ‘ze willen niet korten op bestedingen aan huisdieren,’ zijn vaak gehoorde klachten, legt Jungmann uit in Trouw.
Kosten
En dat kost de samenleving een hoop extra geld. Zo melden mensen met schulden zich vaker ziek of maken gemiddeld langer gebruik van een uitkering. Ook ontstaan of verergeren bij mensen met schulden relatief vaak gezondheidsproblemen. Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) berekende dat een problematische schuldsituatie de maatschappij al snel 100.000 euro kost.
Jungmann pleit ervoor dat er minder strenge toelatingscriteria komen voor de schuldhulpverlening en dat gemeenten meer hun best doen om mensen te motiveren.
Vicieuze cirkel
Jungmann beschrijft de vicieuze cirkel waarin veel schuldenaren zitten als volgt:
‘Als mensen in een voortraject van de schuldhulpverlening zitten, als ze wachten op groen licht, ontstaan er soms nieuwe schulden. Doordat de deurwaarder langskwam, de Belastingdienst een naheffing deed, Justitie, het waterschap en de gemeenten geld opeisten. We stuitten op schuldenaren met het water aan de lippen die van 40 procent van het bijstandsniveau moeten rondkomen. Dat kan niet niet. En omdat ze noodgedwongen nieuwe leningen afsloten, werden ze vervolgens niet toegelaten tot de schuldhulp’.