In zekere zin is het bemoedigend dat zelfs de Nederlandse sociaal-democraten zien dat er grenzen zijn aan de opvang van migranten. Dat neemt niet weg dat het plan-Samsom even tijdrovend als onuitvoerbaar is.
De Europese Unie is verdeeld. Het oostelijke deel van Europa wijst een gezamenlijk plan voor de opvang van migranten definitief af; in Oost-Europa willen ze niet duizenden ontheemden opvangen.
Ze willen geen islamitische invloed in hun gemeenschappen. Op alle andere gebieden zijn ze bereid tot solidariteit met andere delen van de Europese Unie, maar niet met een asielplan. De moralisten onder ons vinden deze houding verschrikkelijk. Diezelfde moralisten hebben minder moeite wanneer in eigen land bepaalde gebieden niet bereid zijn om grote aantallen migranten te willen opnemen.
Welvarend
Een recent voorbeeld van selectieve omgang met de opvang van migranten treffen we aan in een welvarend gebied in Nederland: het Gooi. De Gooise burgemeesters hebben volgens De Telegraafhun plannen voor de opvang van asielzoekers naar beneden bijgesteld.
Er mogen van de Gooise politici dit jaar niet meer dan zeshonderd vluchtelingen worden ondergebracht op het terrein van het voormalige asielzoekerscentrum Crailo. De burgemeesters zeggen dat ze hebben geconstateerd dat ‘het draagvlak voor grootschalige opvang in de Gooise samenleving de laatste weken is afgenomen’.
Moralisten
Dat kunnen alle andere burgemeesters ook zeggen. De consequentie zou zijn dat de optelsom van alle lokale limieten leidt tot een landelijk maximum voor de opvang van migranten dat veel lager ligt dan het totale aantal migranten dat nu Nederland binnenkomt.
Nu heb ik een mooie casus voor de moralisten onder ons. Als een welvarend gebied, namelijk het Gooi, in alle rust een limiet mag stellen aan het aantal migranten dat ze willen opvangen, waarom mag deze houding dan niet gelden op Europees niveau voor minder welvarende gebieden, zoals Oost-Europa?
Omdat Oost-Europeanen de Brusselse bestuurders niet vertrouwen, stellen ze hun limiet op nul. Ik denk dat deze logica begint door te dringen bij de coalitie, getuige het plan-Samsom.
Serieus
PvdA-leider Diederik Samsom en premier Mark Rutte (VVD) werkten sinds december aan een plan voor het indammen van de migratiestroom. Dat is een goed teken, ze nemen het probleem kennelijk serieus.
Volgens Samsom is het uitgangspunt voor het nieuwe beleid dat ‘de overtocht in wrakke bootjes naar Europa geen zin meer heeft. Alle migranten die via Turkije op Lesbos, Chios, Kos of een ander Grieks eiland aankomen, worden binnen enkele dagen teruggestuurd. Per kerende veerboot’.
Turkije wordt dan verklaard tot veilig land voor alle ontheemden, asielzoekers en andere migranten uit het Midden-Oosten. In alle eerlijkheid is dit altijd het geval geweest.
Asielquota
Het tweede, niet minder belangrijke onderdeel van het plan-Samsom betreft 150.000 tot 250.000 migranten per jaar die door de EU naar verschillende Europese landen kunnen worden gebracht. EU-landen zijn niet verplicht om deze mensen op te nemen: er zijn geen bindende Brusselse asielquota.
Samsom denkt aan een kopgroep van zo’n tien landen – naast Nederland onder meer Duitsland, Zweden, Oostenrijk, Frankrijk, Spanje, Italië en Portugal – die per jaar tussen 150.000 en 250.000 migranten opnemen. De kosten van de opvang worden voornamelijk door Oost-Europese landen betaald.
Onbetrouwbaar
Dit zou voor Nederland, maar ook voor Duitsland leiden tot een substantiële daling van aantal migranten. Dat is het plan-Samsom. Hiermee aanvaarden de Nederlandse sociaal-democraten dat er grenzen zijn aan de opvang van migranten. Toch is ook dit plan bepaald niet onproblematisch.
Laat ik beginnen met mijn respect te betuigen aan Samsom en Rutte. Ze zijn oprecht bezig de migratiestroom in te dammen. Maar ik zie minstens drie kardinale problemen:
1. Het Turkse regime is onbetrouwbaar. Ze hebben ervoor gekozen om hun grenzen niet te controleren. Ankara ziet dat met het leed van migranten geld te verdienen is. Er is al 3 miljard beloofd aan de Turkse regering. Als we dit beleid voortzetten, komt er geen einde aan de chantage vanuit Ankara.
2. Er bestaat geen enkele garantie dat deze tien landen geheel vrijwillig per jaar tussen 20.000 en 30.000 migranten gaan uitnodigen. Ten eerste is er geen effectief plan voor grenscontrole, waardoor nog steeds duizenden migranten illegaal deze landen kunnen bereiken. Ten tweede bestaat er geen draagvlak voor de massale opname van mensen uit islamitische landen. Bovendien kunnen, nadat in deze landen verkiezingen zijn geweest, alle afspraken terzijde worden geschoven.
3. Het plan-Samsom gaat voorbij aan de rechtsvrede binnen de gemeenschappen. Op dit moment is er niet alleen sprake van een snelle afname van het draagvlak voor de opname van migranten uit vooral islamitische landen, maar er is ook sprake van groeiende vijandschap tussen verschillende gemeenschappen. Daarmee houdt dit plan geen rekening. Het behoud van tolerantie is afhankelijk van de rechtsvrede binnen diverse gemeenschappen.
Het plan-Samsom is onuitvoerbaar. Het is tijdrovend en gaat niet werken. Maandag kom ik met mijn eigen plan voor de aanpak van migratiecrisis.