Jeroen van der Veer en zijn commissie schrijven een rapport met een uitroepteken: ‘Het moet en kan veiliger!’ Defensie moet zich snel bewust worden van veiligheid, want anders blijven er doden vallen.
Als je soldaat bent, heb je sowieso een gevaarlijk beroep. Maar soms vallen er al tijdens oefeningen doden en gewonden. Volgens Van der Veer trekt defensie onvoldoende lering uit eerdere ongelukken.
Van der Veer bekeek de dossiers van een aantal ongelukken bij defensie. Tragisch waren vooral de dodelijke ongelukken in 2016 met een mortiergranaat in Mali en tijdens een schietoefening in Ossendrecht. De voormalig topman van Shell bestudeerde vervolgens de organisatie van defensie.
Bij een oliemaatschappij staat veiligheid hoog in het vaandel, want kleine slordigheden van het personeel bij een naftakraker of een chemisch depot kunnen catastrofale gevolgen hebben.
Oorlog voeren gaat om improviseren
Bij defensie is de cultuur echter omgekeerd. Oorlog voeren komt eigenlijk altijd neer op omgaan met tekorten en improviseren met wapentuig dat eigenlijk voor iets anders is bedoeld. Militairen zijn per definitie niet bang uitgevallen. En na 25 jaar bezuinigingen is er een houwtje-touwtje-leger ontstaan, waarin iedereen probeert er maar het beste van te maken. Militairen zijn daar zelfs een beetje trots op en spreken van de ‘can do–mentaliteit’
Van der Veer zegt terecht dat die stoere mentaliteit geen excuus mag zijn voor het nemen van onnodige risico’s. Hij bepleit een aantal maatregelen, zoals een algemeen veiligheidsfunctionaris die op het allerhoogste niveau alarm kan slaan en die iedereen ervan moet doordringen dat er met bedrijfsrisico’s niet te spotten valt. Het uiteindelijke doel is check en dubbelcheck.
Conclusies overgenomen. Hoe nu verder?
CDA-minister Ank Bijleveld heeft de conclusies van ‘Het moet en kan veiliger!’ onmiddellijk overgenomen. Hoe gaat het nu verder? Hopelijk is dit rapport het signaal voor alle manschappen en officieren om het gezond verstand te gebruiken.
Maar het is natuurlijk wel zaak om niet nog een extra bureaucratische laag op de krijgsmacht te plakken. Want dan lijkt alles wel veiliger, maar ontstaan weer nieuwe risico’s. In een militaire operatie komt het vaak aan op snelheid. Dan kunnen de bataljons, fregatten of gevechtsheli’s niet wachten op een reeks paraafjes van de risico-afdelingen.
De staat van het leger: wat kan Nederland op militair gebied?