Geen landbouw meer rondom natuurgebieden of zelfs in gehele provincies? Het is een van de beleidsmogelijkheden uit een rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat voor beroering zorgt. Woensdag 7 juli gaan de boeren protesteren tegen de huidige stikstofmaatregelen op het Malieveld in Den Haag.
Het Planbureau schetst in het rapport ‘Naar een uitweg uit de stikstofcrisis’ de mogelijkheden die op tafel liggen om de stikstofcrisis op te lossen. Sinds het Programma Aanpak Stikstof in 2019 is afgeschoten door de Raad van State verkeert Nederland in die crisis. Dankzij dat programma werd gespeculeerd op een toekomstige daling van stikstofuitstoot en konden wegen, stallen en fabrieken worden gebouwd, maar dat mocht niet meer van de rechter.
Lees ook: Wegens de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn moet de stikstofuitstoot in Nederland verminderen om de natuur te herstellen. ‘Stikstof’ — een verzamelnaam voor diverse stikstofhoudende stoffen zoals ammoniak en stikstofoxiden — ontstaat respectievelijk bij de opslag en het gebruik van mest in de landbouw en in verbrandingsmotoren en industriële processen. Via de lucht dalen de verbindingen ook neer op natuurgebieden waar ze ertoe leiden dat de bodem voedselrijker en zuurder wordt.
Nieuwe kabinet kan kiezen voor stevigere stikstofreductie
Het rapport van het PBL richt zich op het stikstofbeleid van het nieuwe kabinet. Voor de jaarwisseling loodste Landbouwminister Carola Schouten (ChristenUnie) dankzij een politieke deal een nieuwe stikstofwet door het parlement. Die wet bevat bindende doelen om de stikstofuitstoot te laten dalen, maar geen maatregelen om die daling te bereiken.
Een nieuw kabinet kan nog verder gaan met de doelstellingen. Het kabinet kan kiezen voor stevigere stikstofreductie in 2040 of 2050 waarbij de kritische depositiewaarde bij alle natuurgebieden wordt gehandhaafd. Stikstofuitstoot boven die zogenoemde KDW schaadt de natuur. De commissie-Remkes bepleitte om in 2040 die normering te handhaven.
Klimaat- en stikstofdoelen veranderen landbouwland Nederland
Die strengere doelen zouden de landbouw in bepaalde provincies kunnen decimeren, schrijft het PBL. Landbouwland Nederland staat dan voor een ‘historische, ongeëvenaarde transformatie’: ‘Door de oogharen heen tekent zich een eindbeeld af waarin open vormen van veehouderij en akkerbouw in met name de stikstofgevoelige provincies Gelderland, Brabant en Overijssel ruimtelijk gezien een sluitpost zijn. Oók wanneer deze landbouwsectoren biologisch, kringloop, natuurinclusief of hoogtechnologisch van aard zijn.’
Het PBL waarschuwt ook voor de rol die klimaatdoelstellingen gaan spelen bij veranderingen in de agrarische sector. Tezamen zullen klimaat- en stikstofdoelen duizenden agrarische bedrijven en gezinnen raken. Zij zullen, met bedrijf en al, moeten verhuizen of ander werk zoeken. Het Planbureau vraagt de politiek tijdig na te denken over die impact.
Boeren gaan tegen veranderingen in landbouw protesteren
Een kabinet dat nog verdere stikstofreductie zal bepleiten, kan zich opmaken voor boerenprotesten. Komende woensdag 7 juli gaan boeren protesteren tegen de huidige stikstofplannen. In 2019 en 2020 protesteerden boeren ook massaal.
De organisaties Agractie en Farmers Defence Force maken plannen voor 7 juli. Agractie demonstreert op het Malieveld in Den Haag, waar BoerBurgerBeweging-Tweede Kamerlid Caroline van der Plas de betogers zal toespreken. Hoe Farmers Defence Force gaat protesteren is onduidelijk. Aan Nieuwe Oogst laat bestuurslid Sieta van Keimpema weten dat burgers weinig overlast hoeven te verwachten.
Bij eerdere protesten werden snelwegen geblokkeerd door trekkers en het provinciehuis van de provincie Groningen bestormd. Het scherpe rapport van het PBL kan opnieuw voor reuring zorgen.